Direct naar artikelinhoud

Saudi-Arabië gooit olie op het vuur

De terechtstelling van geestelijke Nimr al-Nimr en 46 andere terdoodveroordeelden zaterdag in het soennitische Saudi-Arabië leidt tot grote spanningen in het Midden-Oosten. Aartsrivaal Iran zegde gisteren alle diplomatieke betrekkingen op.

Een woedende mensenmenigte bestormde zondagmorgen de Saudische ambassade in de Iraanse hoofdstad Teheran. Er werden brandbommen geworpen en betogers sloegen het meubilair kort en klein. Na enige tijd kregen veiligheidstroepen de situatie onder controle. Meer dan veertig mensen werden gearresteerd. De ambassade wordt inmiddels bewaakt.

De executie van Al-Nimr, een prominente woordvoerder van de sjiitische minderheid in Saudi-Arabië, drie andere leden van de sjiitische oppositie en 43 veroordeelde leden van terreurbeweging Al Qaida is de grootste massa-executie in Saudi-Arabië sinds 1980, toen 63 mensen werden terechtgesteld wegens betrokkenheid bij de bezetting van de Grote Moskee in Mekka.

Goddelijke wraak

Volgens het Saudische ministerie van Binnenlandse Zaken waren de meeste terechtgestelden betrokken bij aanslagen van Al Qaida tussen 2003 en 2006, alsmede een aanslag in 2014 waarbij een BBC-journalist om het leven kwam. Al-Nimr en drie andere sjiitische dissidenten zouden betrokken zijn geweest bij protesten tegen het regime tussen 2011, de Arabische lente, en 2013.

De reacties in Iran waren fel. Ayatollah Ali Khamenei, de hoogste geestelijke leider, zei gisteren dat het Saudische koningshuis met de executie van Al-Nimr "goddelijke wraak" over zich heeft afgeroepen. "Het enige wat Al-Nimr deed, was in het openbaar kritiek uitoefenen." President Hassan Rohani beschuldigde Riyad van een "sektarische politiek" die de hele regio kan destabiliseren.

Teheran riep direct de Saudische ambassadeur op het matje. Omgekeerd deed Riyad hetzelfde. Volgens de Saudische autoriteiten laat Teheran met zijn reactie zijn ware gezicht zien als ondersteuner van het terrorisme. "Het koninkrijk is verbijsterd over de vijandige verklaringen van Iran en verwerpt die ten stelligste", verklaarde het Saudische ministerie van Buitenlandse Zaken. "Iran mengt zich schaamteloos in de zaken van het koninkrijk."

Gisteravond zegde Iran alle diplomatieke relaties met Iran op.

Overal in de regio waren dit weekeinde protesten. In Al-Qatif in het oosten van Saudi-Arabië, waar de meerderheid van de Saudische sjiieten woont, gingen honderden de straat op. Zo ook in het overwegend sjiitische Bahrein, waar de oproerpolitie zondag traangas inzette, en in Libanon, waar aanhangers van de sjiitische Hezbollah "dood aan het huis van Al-Saud" scandeerden.

In Irak, dat een grote sjiitische minderheid heeft, werd ook scherp gereageerd. Premier Haider al-Abadi veroordeelde de executie van Al-Nimr. "Vreedzame oppositie is een fundamenteel recht." Grootayatollah Ali al-Sistani noemde Al-Nimr een martelaar. Volgens het prominente parlementslid Humam Hamoudi speelt de massa-executie Islamitische Staat in de kaart.

Ook buiten het Midden-Oosten is de massa-executie veroordeeld. Secretaris-generaal Ban Ki-moon van de Verenigde Naties liet weten verbijsterd te zijn. Hij had de Saudische autoriteiten nog opgeroepen de doodstraffen om te zetten in gevangenisstraffen. Ook zet hij kanttekeningen bij de rechtsgang.

Gevaarlijke gevolgen

Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken zei te vrezen dat de executie van Al-Nimr zal leiden tot meer onrust en sektarische spanningen in het Midden-Oosten. De woordvoerder riep Saudi-Arabië en Iran op alles te doen om de spanningen tussen soennieten en sjiieten te verminderen.

De Europese Unie protesteerde bij monde van buitenlandcoördinator Federica Mogherini. "Dit voorval kan de sektarische spanningen in de regio verder aanwakkeren, met gevaarlijke gevolgen", aldus Mogherini.