Vette cheque voor arrestatie maffiabaas
Riccardo Fanchini, ooit omschreven als de derde machtigste maffiabaas in Europa, is na jaren onderzoek veroordeeld tot tien jaar cel in de VS. Met dank aan het intensieve graafwerk van drie Antwerpse speurders, zo blijkt nu. Als dank kreeg dit team een cheque van 800.000 dollar cadeau.
Het curriculum vitae van drugsbaron Riccardo Fanchini is even indrukwekkend als beangstigend. In zijn boek over de Russische maffia, gepubliceerd in 1996, omschrijft de Duitse onderzoeksjournalist Jürgen Roth Fanchini dan ook als de derde machtigste maffiabaas van Europa. Fanchini stond aan het hoofd van een netwerk dat zijn tentakels over heel de wereld uitstrekte, van Rusland, Oekraïne en Polen tot de Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Nederland, Zuid-Amerika en Afrika. En Antwerpen, dat lang een uitvalsbasis was voor de maffioso. Tot Britse agenten in 2007 erin slaagden hem te arresteren. Twee jaar later volgde in de VS een veroordeling tot tien jaar cel. Zijn aanhouding was enkel mogelijk na een jarenlang gemeenschappelijk onderzoek van het Antwerpse parket, de federale gerechtelijke politie en de Amerikaanse Drug Enforcement Agency (DEA). Het onderzoek leidde verder tot de aanhouding van meer dan veertig leden van zijn criminele organisatie, die de Antwerpse haven gebruikten als draaischijf voor hun activiteiten. Ook in België worden in hetzelfde dossier nog steeds een tiental verdachten vervolgd.
"Een maffiabaas kan je niet stoppen door hem een gevangenisstraf van twee jaar op te leggen", zegt Herman Dams, die als Antwerpse procureur des Konings het onderzoek van dichtbij opvolgde. "Daarvoor moet je hem ook financieel volledig droogleggen. Dat is gelukt omdat we met dit onderzoek heel de criminele organisatie hebben kunnen oprollen."
Sluwe untouchable
Riccardo Fanchini legde zich al in de late jaren zeventig toe op de georganiseerde misdaad. De in 1956 in Polen geboren zoon van een Italiaanse vader en Pools-Duitse moeder ontpopte zich vrij snel tot een belangrijke speler in het internationale misdaadmilieu. Hij hield zich vooral bezig met drugshandel en het witwassen van misdaadgeld en pendelde daarvoor verschillende jaren tussen Duitsland, Zuid-Afrika en de Verenigde Staten.
"In de jaren tachtig en negentig kon hij zo goed als ongehinderd en ongestraft te werk gaan", zegt Russell Benson, regionaal directeur van de DEA. "We wisten waar hij mee bezig was, maar iedere keer dat we hem op de hielen zaten wist hij zich in te dekken of er onderuit te komen. Hij was untouchable, een heel sluwe crimineel."
De echte uitvalsbasis van Riccardo Fanchini werd Antwerpen. De maffioso arriveerde er eind jaren tachtig samen met de Wit-Russische drugshandelaar Boris Nayfeld en knoopte meteen nauwe contacten aan met de Russisch-Joodse zakenman Rachmiel Brandwain. Samen richtten ze het Antwerpse import-exportbedrijf M&S International op, een dekmantel voor internationale drugssmokkel en het witwassen van winsten uit criminele activiteiten. Het bedrijf ging failliet in 1994 en liet een put achter van zo'n 10 miljoen euro, vooral ten nadele van Belgische banken als ASLK en Kredietbank. Vier jaar later werd Brandwain op klaarlichte dag doodgeschoten in de Antwerpse Anneessensstraat, wellicht in opdracht van Russische maffiosi.
Wodka van Smeets
Riccardo Fanchini verging het aanvankelijk beter. Hij exporteerde zijn eigen Kremljovskaja-wodka - die hij liet maken door de Hasseltse jeneverstoker Smeets - naar Rusland en hoefde daar nauwelijks taksen op te betalen omdat hij gebruikmaakte van de speciale invoerheffing van het Russische Nationaal Sportfonds. Dat zorgde voor een spectaculaire stijging van de omzet van Kremljovskaja, tot 50 miljoen euro in 1995. Ons land werd daarmee in één klap de tweede grootste wodka-exporteur ter wereld.
Fanchini wist met zijn wodkamerk prestigieuze reclameopdrachten af te sluiten op tennistoernooien en in de Formule 1-wereld. Zo werd Kremljovskaja hoofdsponsor van de Grand Prix Formule 1 van Monaco. Voor die miljoenencontracten werd echter nooit betaald en in 1996 kwam het tot het faillissement van Kremljovskaja. Het bedrijf liet een schuld na van 17,5 miljoen euro.
In 2000 veroordeelde het Antwerpse hof van beroep Riccardo Fanchini tot vier jaar cel wegens het witwassen van 3 miljoeneuro en het verduisteren van nog eens meer dan 10 miljoen euro die toebehoorde aan het failliete bedrijf. Met dat geld kochten Fanchini en zijn handlangers verschillende dure villa's in residentiële Antwerpse wijken. Tijdens hetzelfde proces werd ook Fanchini's zakenpartner Frank Slaets, de voormalige partner van ex-Miss België Véronique De Kock, veroordeeld tot een effectieve celstraf van 1 jaar. Slaets is overigens de peter van een van de kinderen van Fanchini.
Na zijn vrijlating in 2004 verloren de Antwerpse speurders Riccardo Fanchini niet uit het oog. "We hadden het sterke vermoeden dat de rol van Fanchini in het misdaadmilieu nog niet was uitgespeeld en we hoorden van de Amerikaanse DEA hetzelfde", zegt Herman Dams. In 2005 begonnen de Belgische en Amerikaanse speurders een gezamenlijk onderzoek. "We hebben zoveel mogelijk informatie uitgewisseld over de activiteiten van Fanchini om elkaars zaak sterker te maken en dat heeft uiteindelijk ook geleid tot zijn arrestatie en veroordeling."