Snelle seks met de macho, lange relatie met de softie

Wat zoeken vrouwen nu echt in een man? Een vraag die vooral die laatsten zich wellicht stellen. Vrouwen smelten gewoon of niet, toch? Een leger ernstige onderzoekers heeft zich al over de kwestie gebogen. Omdat 'chemie' tussen man en vrouw meer lijkt te zijn dan enkel een toevallige samenloop van omstandigheden.

Misschien herkent u dit wel. Als hij lange tijd weg is, draagt u zijn gebruikte T-shirt om hem dichterbij te weten of u vleit zich op zijn hoofdkussen als u hem mist. Hopelijk komt de dag nooit dat u zijn geur niet meer kunt luchten. Dan mogen de alarmbelletjes gaan rinkelen. Een tijd geleden leek het immers nog de lakmoesproef voor een relatie: rook je hem graag, dan zag je hem graag. Niet zijn parfum, maar zijn lijfgeur.

Dat heeft alles te maken met feromonen, chemische boodschappers tussen individuen van dezelfde soort. Van zodra werd ontdekt dat ze bij dieren kunnen werken als lokstoffen, waren de verwachtingen hooggespannen dat ook menselijke 'seksluchtjes' de partnerkeuze stuurden.

Het effect bij sommige dieren is immers ronduit spectaculair. Als de door een varkensbeer geproduceerde feromonen bij een zeug worden gehouden, gaat ze prompt in de paarhouding staan. En okselzweet van mannen blijkt vergelijkbare stoffen te bevatten als het speeksel van de beer.

Helaas. Ondanks enkele decennia onderzoek is nog niemand erin geslaagd een echt menselijk feromoon te isoleren. Ook het detectorsysteem voor de stoffen, het vomeronasaal orgaan, is bij mensen niet altijd aanwezig of weinig ontwikkeld. "Er is geen goede literatuur die het bestaan van seksuele lokstoffen bij mensen steunt", zei een expert van het Monell Chemical Senses Center onlangs nog. "Maar dat wil niet zeggen dat ze er niet zijn."

Fascinerende experimenten genoeg immers. Het beroemdste is het verhaal dat vrouwen die lang genoeg nauw samenleven hun menstruatiecyclus synchroniseren. Andere studies wijzen erop dat feromonen de stemming van volwassenen veranderen. Ook zou de 'geur' die de borsten van borstvoedende vrouwen afgeven, kinderloze vrouwen gewoon geil maken (toch volgens één studie). Stoffen in het zweet van mannen zou vrouwen dan weer relaxt maken en positiever stemmen.

"Ik ben ervan overtuigd dat feromonen ook een rol spelen bij mensen, alleen is nog niet duidelijk hoe of in welke mate", zegt professor endocrinologie Veerle Darras (KULeuven). "Wel is zeker dat ze helpen om je familie te herkennen, dat ze angstgevoelens kunnen helpen doorgeven én een rol spelen bij aantrekkingskracht. Alleen zal dat laatste bij mensen nooit zo rechttoe-rechtaan werken als bij dieren. Ons verstand zit in de weg."

De idee van de onweerstaanbare geur is hardnekkig. Vanwege nog een ander beroemd geworden experiment: de bezwete-T-shirttest. Nadat mannen hetzelfde T-shirt twee dagen gedragen hadden, moesten ze die in identieke dozen stoppen. Vervolgens moesten vrouwen aangeven welke T-shirtgeur hen seksueel het meest aantrok. Het bleken T-shirts van mannen met een immuunsysteem dat verschilde van het eigen systeem. Darras: "Het lijkt logisch dat je wordt meer aangetrokken door iemand die minder met je verwant is. Dat heeft een evolutionaire verklaring: hoe minder verwantschap, hoe groter de variatie in de genen in de nakomelingen."

Pauwenveren

Dat brengt ons bij Darwin. In zijn beroemde evolutietheorie beschreef hij ook het belang van seksuele selectie. "Mannetjes strijden niet alleen met elkaar om toegang tot de vrouwen, maar ook om hen te behagen", omschreef de Nederlandse sociaal-psycholoog Bram Buunk het ooit. Want het zijn de vrouwtjes die bepalen met wie ze seks hebben. De prijs voor de aantrekkelijkste mannetjes? Meer nakomelingen.

Bij de pauw lokt zijn verenkleed de vrouwen, bij de vink zijn gezang. Maar wat hebben mannen die gelden als vrouwenmagneten? Hebben mannen als Pieter Embrechts of George Clooney trekken waar alle vrouwen voor vallen? "Alle onderzochte aantrekkelijkheidsfactoren hebben iets te maken met het testosterongehalte", zegt professor evolutionaire biologie Stefan Van Dongen (Universiteit Antwerpen). "Hoe mannelijker en dominanter, hoe aantrekkelijker. Een mannelijker, meer vierkant gezicht, prominentere juk- en kaakbeenderen, bredere schouders en borstkas in verhouding tot de heupen en een zware stem. Enkele studies vermelden ook de kracht van de handgreep. Hoe steviger een man je de hand drukt, hoe dominanter, hoe hoger zijn testosterongehalte. Ook gedrag speelt een rol. Voorkeur ging ook naar mannen die meer risico's nemen." Hij lacht. "Dus toch eerder machotypes, ja."

Hoe meet je dat? Door vrouwen te laten kiezen uit reeksen foto's van onbekende mannen met verschillende kenmerken. "Ze kozen voor mannelijker ogende kandidaten, maar konden niet uitleggen waarom. Tijdens de ovulatie was die voorkeur voor mannelijke types nog groter. Vrouwen aan de pil maakten dan weer andere keuzes. En opmerkelijk: vraag je vrouwen met welke types ze een lange relatie willen, dan kiezen ze minder mannelijke types dan bij een korte relatie."

Fascinerend, alleen verklaren al die statistische verbanden hooguit enkele percentages uiterlijke variatie tussen mannen, zegt Van Dongen: "Op zich is het belang dus relatief beperkt. Je kunt ook niet zeggen dat er één kenmerk is waarvoor alle vrouwen vallen. Bovendien zeggen die studies hoe partnerkeuze in het verre verleden ontstond. Toen we nog in kleinere gemeenschappen met jagers en verzamelaars leefden en er echt nog rivaliteit was tussen mannen."

"Vandaag wordt die strijd niet alleen maatschappelijk onderdrukt, vrouwen hebben mannen ook niet meer nodig voor voedsel, ze kunnen naar de supermarkt. Die onbewuste oervoorkeur voor mannelijkere types speelt nog wel, maar vandaag maken vrouwen veel bewustere keuzes."

Kameleoneffect

Internationaal onderzoek naar partnerkeuze bij 10.000 mannen en vrouwen uit culturen over de hele wereld zegt wél iets over trekken die de ideale m/v vandaag moet hebben, zegt professor sociale psychologie Alain Van Hiel (UGent). "Wat kreeg bij beide geslachten een erg hoge score? 'Sympathiek uiterlijk'." Eerder soft in evolutionaire termen dus.

Maar ook nog van tel bij de ideale man: 'goede financiële vooruitzichten' en 'ambitie en werklust'. Van Hiel: "Analyses van contactadvertenties illustreren dat de 'deal' erin bestaat dat vrouwen uiterlijke schoonheid bieden en mannen rijkdom." Dat kantelt echter naarmate vrouwen financieel onafhankelijker worden. Zoals veel werkende westerse vrouwen dus. "Die evolutie gaat gepaard met een hogere waardering van uiterlijke schoonheid bij een man."

"Maar vergeet niet dat de gelijkenissen tussen mannen en vrouwen veel groter zijn dan de verschillen", benadrukt Van Hiel. "Allebei willen ze vooral iemand die vriendelijk is, humor heeft, aanhankelijk en aantrekkelijk is." En ook o zo belangrijk: gelijkenissen. "We voelen ons het meest op ons gemak bij mensen die op ons lijken", zegt Van Hiel. "Dat kameleoneffect is een erg belangrijk principe. Daarom verkiezen we ook partners die ongeveer even intelligent zijn of onze visie op de wereld delen."

Hoe meer partners op elkaar lijken, hoe groter de relatietevredenheid. "Wat je met elkaar deelt, is belangrijk. Men zegt vaak: tegengestelden trekken elkaar aan, maar zo werkt het doorgaans niet. Hoe minder overeenkomsten, hoe lager de relatietevredenheid."

Die 'herkenning' is een gekend fenomeen in psychologie, zegt relatietherapeut Danny Verstraeten en medeauteur van Het gelaat van de liefde, over de evolutie in partnerkeuzes. "De blauwdruk van veel liefdesrelaties wordt gelegd in het begin van het leven. De hechting tussen ouder en kind vormt de basis voor al je toekomstige relaties. Die geborgenheid en veiligheid van onze jeugd zoeken we toch, vaak onbewust, weer min of meer op bij een partner."

"Al bij al is het vrij klassiek: vrouwen zoeken een man die ze kunnen vertrouwen, die vriendelijk is, kordaat en toch ook wel wat communicatief." De criteria evolueren wel met de leeftijd en de ervaring. Verstraeten: "In je eerste relaties is die spontane aantrekkingskracht doorslaggevend. Maar naarmate je meer en langere relaties hebt gehad en weet dat 'passief' bij elkaar passen niet volstaat, gebeurt de keuze ook berekender en minder vanuit kriebels."

It's in his kiss

Maar waarom val je op een feestje met allemaal mannen van een vergelijkbare achtergrond als de jouwe en dezelfde humor, dan op die ene en niet op al die andere? Als iemand het antwoord zou weten, lijkt het Helen Fisher wel. De Amerikaans-Canadese antropologe wijdde haar carrière aan de chemische en biologische basis van liefde. Maar toen een internetdatingsite haar vroeg waarom je net verliefd wordt op die ene persoon, moest ze het antwoord schuldig blijven. "Niemand weet het", zei ze.

Maar ze wou het wel weten. Ze bekeek alle verzamelde kennis was en destilleerde daaruit vier brede 'biologische' temperamenttypes die volgens haar bij specifieke hersensystemen horen en een rol spelen bij partnerkeuze. Volgens Fisher zijn we allemaal een combinatie van die vier types, schrijft ze in haar boek Why him / Why her, maar is eentje meer uitgesproken. De verkenner is nieuwsgierig, creatief, energiek en op zoek naar nieuwe dingen. De bouwer is traditioneel, voorzichtig, loyaal, houdt van regeltjes. De leider is het testosterontype: sturend, analytisch, streng, competitief, ambitieus, emotioneel ingehouden. Tenslotte heb je de onderhandelaar: types die het hele plaatje zien, sociaal en verbaal vaardig, fantasierijk en idealistisch.

Om die theorie te toetsen, ontwikkelde Fisher een test en keek wie voor wie koos. Met hulp van de datingsite Chemistry.com vulden al meer dan zeven miljoen mensen de vragenlijst in. Ze zag een patroon: een verkenner is aangetrokken tot een verkenner, de bouwer gaat voor de bouwer. De leider valt voor de onderhandelaar. Dat gold zowel voor mannen als voor vrouwen.

Maar hoe gebruik je dat? Je kan toch moeilijk je date vragen om even een testje te doen, wel? "Ik kan alleen maar zeggen wat ik er zelf uit heb geleerd. Ik onderzoek romantische liefde al dertig jaar en begrijp nu pas waarom we magisch aangetrokken worden tot die ene en niet die andere", antwoordde Fisher aan The Daily Beast. "Als je de biologische patronen begrijpt, zie je ze keer op keer terugkomen."

Volgens Sheril Kirshenbaum, auteur van Science of Kissing, kan het eenvoudiger én aangenamer. Om te weten of het een goede match is, moet je zoenen. Een slechte kus is reden genoeg voor een meerderheid vrouwen om een relatie in de kiem af te breken. Zelfs Cher wist al waar een vrouw op moet letten: it's in his kiss.

Brede schouders Schouders en borstkas moeten breder zijn dan de heupen.

Kaken Juk- en kaakbeenderen moeten hoog uitsteken in het vierkantige gelaat.

Stem Een zware stem en stevige handdruk wordt geassocieerd met potentie.

Blanke pit De 'softe' eigenschap "sympathiek voorkomen" wordt hoog gewaardeerd .

Humor Vrouwen zoeken mannen die hen aan het lachen brengen en waar ze zich verwant mee voelen.