'Ik voel me niet langer als een geslagen hond'

Twee dagen voor ons gesprek heeft Joost Zweegers net het eerste exemplaar van zijn nieuwe plaat gekregen. Hij is er meteen mee naar zijn vader gereden, die toevallig jarig was. Een mooi cadeau, maar wel eentje dat bloed, zweet en tranen heeft gekost. Veel frustratie, ook. Maar nu het leed geleden is, praat Zweegers honderduit.

Hij ziet er gelukkig uit, minder gespannen. Alleen dat tomeloze geloof in eigen kunnen is gebleven. Al werd ook dat in het moeizame proces dat aan Inside Outside voorafging flink op de proef gesteld. "Ik ben mijn zelfvertrouwen lang kwijt geweest, ja. De spontaniteit waar ik bij het muziek maken altijd zo van gehouden heb, vond ik in België niet meer."

Uw vorige cd dateert van zes jaar geleden. Dat is lang, in de popmuziek. Laat me dus beginnen met de vraag hoe het u vergaan is na het laatste optreden van de vorige tournee.

Joost Zweegers: "Dat was op Linkerwoofer. Ik liep wat gespannen rond omdat twee muzikanten waarmee ik de hele tournee had gedaan al waren overgestapt naar een volgend project. Er moest dus in de allerlaatste fase nog een nieuwe drumster worden ingewerkt, maar na een halve dag heb ik die repetitie al stilgelegd. Ik kreeg 'Wrong' echt niet meer uit mijn strot.

"Uiteindelijk hebben we in een kelder voor honderd man een try-out gespeeld. En dat is uiteindelijk een van de beste concerten geworden uit mijn hele carrière. Sindsdien heb ik alleen een paar benefieten gespeeld. Solo, voor Little Hearts, een weeshuis in Cambodja waar ik me samen met vijf vrienden uit Antwerpen om bekommer. Eigenlijk zijn dat privé-optredens, maar ze voelen even beladen aan als de officiële concerten.

"De sleutelsongs van de plaat had ik eigenlijk heel snel klaar. 'Closer to You', de nieuwe single, dateert al van vier jaar geleden. En 'End to End' is nog ouder. Dat was oorspronkelijk nog voor de vorige plaat geschreven was. Ik zat in een hele goeie, productieve periode, en het zag er dus naar uit dat die vierde plaat er heel vlot zou komen. Maar niet dus."

Waar is het fout gelopen?

"Als mijn nummers voor tachtig procent klaar zijn, wil ik ze meteen opnemen. Alleen zag Wim de Wilde - die aanvankelijk de plaat zou producen - dat anders. Uiteindelijk bloedde de samenwerking dood omdat we heel andere ideeën hadden over het te volgen proces. We zijn, kortom, nooit echt beginnen opnemen. En precies omdat er geen schot in de zaak kwam, raakte ik zelf ook geblokkeerd. Nefast, voor een gevoelsmens als ik. Zo is er uiteindelijk heel veel tijd verloren gegaan. Mentaal ging ik er helemaal onderdoor, en ik was doodongelukkig.

"De kentering is gekomen toen John Leckie (een van de belangrijkste producers in de popmuziek, onder meer voor Pink Floyd, The Stone Roses, Muse en The Verve, red.) een aantal demo's hoorde. Mijn vrouw had me mee naar Zuid-Afrika genomen in een poging me wat op te beuren. Daar kreeg ik te horen dat hij interesse had, en me uitnodigde voor een gesprek in Londen. Leckie is altijd een held van me geweest. Hij heeft onder meer The Bends van Radiohead geproducet, een plaat die van enorme invloed is geweest op mijn ouder werk."

Voelt u die ervaring van John Leckie als u met hem in de studio zit?

"Natuurlijk. Maar op een heel subtiele manier. Ik ben ook blij dat dit me in deze fase van mijn leven overkomt. Ik kon naar hem toegaan met het enthousiasme van een tiener, en het zelfvertrouwen van een 42-jarige. En het klikte enorm op persoonlijk vlak. Leckie is iemand die helemaal in de ziel kruipt van de artiesten waarmee hij werkt. Voor hij met Baaba Maal de studio introk, is hij eerst een tijd bij hem in de woestijn gaan wonen. Ook bij mij is hij een week komen logeren, én nadien zijn we samen door Engeland gereden. Dat maakt - blijkt achteraf - allemaal deel uit van het werkproces.

"Tijdens die trips werd er nauwelijks over muziek gepraat. Ook niet over de mijne. We deelden wél een passie voor geschiedenis, en dat bleek minstens even belangrijk. Ook cool: in elke studio waar ik met Leckie binnenstapte, werd hij als een held ontvangen. Alle deuren gingen open. Voor de Britten maakt die man deel uit van hun culturele erfenis. Hij is wellicht de enige producer die op straat herkend wordt. Kortom: als hij met me werkt, moét het wel goed zijn. En dus heb ik die geslagen-hondhouding waar ik vroeger last van had helemaal van me afgegooid. Alle negativiteit ketst nu van me af. Na die zes maanden in Engeland ben ik als een andere mens teruggekomen."

Vond u het makkelijk om uw gezin zes maanden achter te laten?

"(denkt na) Ja. Mijn vrouw was zo mogelijk nog ongelukkiger dan ik omdat ze zag hoe gefrustreerd ik rondliep. Ik was in nog geen twaalf maanden vijftien jaar ouder geworden. Dus toen de mogelijkheid zich aanbood om met Leckie te werken, besefte ze ook wel dat er een jongensdroom uitkwam. Ze had hem ontmoet toen hij bij ons kwam logeren, en wist dat ik in goede handen was.

"Ik ben dus met mijn gitaar de boot naar Engeland opgestapt, mijn droom achterna. En de samenwerking was fantastisch. Zijn ingrepen maakten de songs écht beter. Ik voelde dat hij me vertrouwde, en er zelf ook van genoot om aan mijn plaat te werken.

"In die zes maanden tijd heb ik Isabelle maar één keer gezien. In Londen. Maar veel van de songs gaan over mijn vrouw, en zijn voor haar geschreven. De sfeer die in de lucht hangt als we samen zijn is heel bijzonder. Ik reis alleen, en mijn werk ontstaat in afzondering. Muziek stelt me in staat om een tiener te blijven, iets wat ik bij Leckie trouwens ook herkende. Maar tegelijk heb ik een vaster leven, met vrouw en kind. Daar komen dan liefdesbetuigingen uit voort, iets wat ik vroeger eigenlijk nooit deed.

"Mijn songs hebben vandaag weliswaar een veel volwassener ondertoon, maar er zit nog steeds passie in. Op een gegeven moment werd vanuit de platenfirma gesuggereerd om een paar van mijn oude hits opnieuw met Leckie op te nemen. Maar dat leek me geen goed idee. Ik heb voor die songs alles al eens gegeven. En ik zit in een andere fase van mijn leven, nu."

De eerste paar draaibeurten had ik wat moeite met Inside Outside, maar intussen zijn de songs helemaal opengebloeid. Het is niet alleen een groeiplaat, je moet ze ook best als geheel beluisteren, als een soort trip.

"Ik hoor van de meeste mensen dat ze even aan het nieuwe geluid moeten wennen, maar zelfs mijn vrienden die meer in de commerciële hoek zitten, vinden de nieuwe nummers geweldig. Nu, ik heb deze plaat sowieso in de eerste plaats voor mezelf gemaakt. En zelfs als ik in België was gebleven, en niet op zo'n hoog niveau had kunnen werken, zou dit niet de cd van het grote poppy gebaar zijn geworden."

Was u daarop uitgekeken, op dat grote poppy gebaar?

"Ik voelde mijn muziek in het verleden altijd veel alternatiever aan, dan dat ze uiteindelijk op de plaat terechtkwam. Ik heb een nieuw soort toon gevonden, die veel dichter aanleunt bij wie ik nu ben. 'Kabul,', 'Closer to You', Light Up My Life', 'In Love with Another': dát zijn de songs waarmee ik Leckie heb ingepakt.

"Zelfs als ik solo speel, klinken ze veel krachtiger dan mijn ouder werk. Ik hoef niet eens uit te halen met mijn stem. En natuurlijk is ook deze plaat een momentopname. Maar ik vind ze toch heel mooi, heel echt en heel apart. Die nieuwe sound biedt ook voer tot discussie, blijkbaar. Eerst dachten veel mensen in mijn omgeving dat het helemaal niks zou worden. Maar 'Closer to You' wordt heel goed onthaald. En dat nummer is de ziel van de plaat."

Schrijft u nu op een andere manier dan vroeger?

"Niet echt. Componeren blijft nog altijd een even ondoorgrondelijk en wazig proces. Best frustrerend, trouwens. Na vijf nachten doorwerken hou ik met wat geluk een tiende van een tof stukje muziek over. Het is dus jammer genoeg niet zo dat de songs allemaal in vijf minuten klaar zijn. Ja, soms wel. Maar ook dat kan je niet manipuleren. En zelfs dan is er de volgende dag de behoefte om weer iets nieuws te maken.

"Zo gaat het vaker: ik zit twee dagen in een geweldige, creatieve trip, en de derde dag komt er iets totaal waardeloos tevoorschijn. Muziek maken, songs schrijven: voor mij is dat bezigheidstherapie. Bovendien ben ik veel kritischer geworden. Ook voor mezelf. De lat zal in de toekomst nog hoger liggen, want vanaf nu moet elk nieuw nummer op z'n minst het niveau halen van het beste op deze nieuwe cd. Op dat vlak ben ik niet veranderd. Als de band vroeger niet draaide, kon ik de boel wel redden door wat hoge noten te zingen. Nu focus ik veel meer op de inhoud."

Die neiging tot zelfkritiek was me al bekend, maar u vraagt ook het uiterste van uw muzikanten. Naast Admiral Freebee is Novastar wellicht de groep die in de loop der jaren de meeste bandleden heeft zien komen en gaan. Het verklaart wellicht waarom u in het milieu een moeilijke reputatie hebt.

"Dat beeld wordt volgens mij toch vooral in stand gehouden door muzikanten die het net niet gehaald hebben. Als er iemand in de band zit die de groei van het geheel tegenhoudt, moet die eruit. Maar ondanks mijn moeilijke reputatie willen heel veel muzikanten toch graag bij Novastar spelen. Omdat ze weten dat daar op hoog niveau wordt gepresteerd.

"Ik héb ook echt een superband, nu. Mijn nieuwe bassist zei onlangs: jij begint waar anderen stoppen. Dat vond ik een heel mooi compliment. En eerlijk: ik maak me sterk dat je dat verschil kunt horen."

Inside Outside verschijnt vrijdag bij Warner Parlophone. Novastar live: http://novastar-music.com/