Bomen kappen is geen doodzonde

Tien dagen respijt gaf de rechter de 54 kastanjebomen aan de Antwerpse Charlottalei vorige week. Ten vroegste eind deze week zal duidelijk zijn of het overleg tussen de stad - die de oude kastanjes wil rooien tijdens de wegenwerken die deze week al van start gegaan zijn - en de buurt nog iets heeft opgeleverd. Want de buurtbewoners, die in de tegenaanval gingen, willen hun geliefde bladerdek absoluut niet kwijt.

Koen Es, plantkundige en directeur publiekswerking van de Plantentuin in Meise, snapt dat wel. "Bomen hebben voor mensen vaak een grote emotionele waarde. Bomen zijn individuen, ze maken deel uit van een straatbeeld, mensen ontwikkelen er een persoonlijke band mee. Niet voor niets schakelen we, wanneer mogelijk, boomchirurgen in om ze te redden."

Tegenover dat emotionele aspect staat een grote 'maar'. Die van de pragmatische overweging. "Je kan geen omelet bakken zonder eieren te breken. Hoeveel begrip ik ook heb voor buurtbewoners, urbanisten en stadsplanners hebben evengoed een belangrijke job te doen. Vergelijk het met oude gebouwen: die moeten op een bepaald moment ook gerenoveerd worden. Soms is die renovatie bijzonder ingrijpend, soms is het gebouw zelfs niet meer te redden en is het beter dat er iets nieuws in de plaats komt."

Precies dat is wat er nu volgens het stadsbestuur aan de hand is. Vijf van de 54 bomen hebben de bloedingsziekte, waarbij takken van bovenaf afsterven. "En bijna allemaal zijn ze van binnenuit aan het rotten. In het verleden zijn die bomen slecht gesnoeid geweest, met wonden die niet meer genezen zijn tot gevolg", zegt districtsvoorzitter Paul Cordy (N-VA). "Die bomen zijn dus zwaar verzwakt. Met de wegenwerken zouden ze nog veel meer te verduren krijgen, aangezien hun wortels dan onvermijdelijk geraakt zouden worden. Daarom willen we ze vervangen door jonge, grote lindebomen."

Dat die jonge lindes niet meteen hetzelfde effect zullen hebben op de luchtkwaliteit als de robuuste paardenkastanjes, protesteert de buurt. En dat klopt, zegt de plantendeskundige. Hoe meer blaadjes een boom heeft, hoe meer die kan betekenen voor de luchtvervuiling. "Dat neemt niet weg dat we jonge bomen moeten planten", benadrukt Es. "Bomen moeten op tijd gerooid en vervangen worden. We zijn het verplicht aan de generaties na ons, zodat zij ook van een goede luchtkwaliteit kunnen genieten."

Niet het eeuwige leven

Want nee, ook een boom geniet niet het eeuwige leven. Ze worden oud, ziek en uiteindelijk sterven ze. "Een boom is een levend wezen. Dat is de normale gang van zaken", zegt Es. Wanneer een boom zijn tijd gekomen is, hangt af van de soort. Beuken en eiken kunnen getuigen zijn van honderden jaren geleden. Fruitbomen of berken hebben zowat dezelfde levensverwachting als een mens.

En de kastanje? Ook die kan in principe best lang meegaan, weet Es. Al heeft die boom helaas zijn uitzicht niet mee, met dank aan de kastanjemineermot. Een beest dat ervoor zorgt dat de bladeren al in volle zomer dor en bruin hangen te wezen. "Ik ken geen kastanjeboom die er geen last van heeft. Ieder jaar opnieuw herpakt hij zich wel weer, in de lente zijn de eerste blaadjes wel degelijk groen. Alleen duurt dat niet lang. In die zin zijn echt alle kastanjes ziek. Maar een reden tot rooien of het weren van kastanjebomen in de straten is dat dan weer zeker niet."

De Charlottalei straks opnieuw vol paardenkastanjes planten, ter vervanging van de zieke, het is theoretisch dus zeker een mogelijkheid. Wie weet zelfs een mogelijk compromis tussen stad en buurtcomité. Koen Es heeft alvast geen voorkeur. "Zolang er maar iets in de plaats komt."