Hebt u een zwaar beroep? Binnenkort weet u het
Werkt u ondergronds? In een riskante omgeving? Of ondergaat u verbale agressie? Als u hierop 'ja' antwoordt, dan is de kans groot dat u een zwaar beroep uitoefent. Dat blijkt uit het plan dat de vakbonden op tafel leggen.
Hebt u een zwaar beroep? De kans is vrij reëel dat u hier volmondig ja op antwoordt. Maar uw buurman en buurvrouw doen dat wellicht ook. Niet geheel onterecht, want ieder heeft zo zijn eigen argumenten. Maar de overheid moet op een of andere manier wel een schifting maken.
Vroeger was het simpel. Toen bestond er een lijst met specifieke beroepen, zoals brandweerman of spoedverpleegster, maar die is afgeschaft. In plaats daarvan raakten werkgevers en vakbonden het vorig jaar eens over vier basiscriteria: de fysieke zwaarte van de job, de mentale of emotionele druk, het veiligheidsrisico en de werkorganisatie.
Sindsdien zit het overleg in het slop. De vakbonden en de werkgevers zijn het fundamenteel oneens over de concrete uitwerking van de criteria. De vakbonden willen die zo breed mogelijk invullen, de werkgevers zo beperkt mogelijk. Dat wringt. Want hoeveel stress moet iemand ervaren om van een gezondheidsrisico te spreken? Hoe lang? En maakt het uit op welke leeftijd?
Maandag staat een belangrijke vergadering gepland in het Nationaal Pensioencomité. De vakbonden ACV, ACLVB en ABVV zullen daar voor het eerst hun voorstel voor de zware beroepen voorleggen aan de werkgevers. De Morgenkon de plannen inkijken.
Bedoeling is dat de carrière van elke werknemer in een Excel-bestand wordt gegoten. Daarin staan de vier eerder bepaalde basiscriteria waaraan een job moet voldoen om als 'zwaar' te worden bestempeld. Zij worden onderverdeeld in 22 criteria, die op hun beurt nog eens worden uitgerafeld in bijna 100 deelcriteria.
Het basiscriterium 'veiligheidsrisico' valt bijvoorbeeld uiteen in acht criteria: hoogtewerk, ondergronds werk, werk onder water, werk in publiek transport, werk met vuur, werk met nationale risico's (zoals nucleaire veiligheid), werk in isolatie en werk onder grote alertheid. Een trucker valt onder de categorie 'veiligheidsrisico' vanwege het criterium 'hoogtewerk' en het deelcriterium 'laden en lossen in de hoogte'. Hij valt ook onder de categorie 'werkorganisatie' vanwege het shiftensysteem waarin hij meedraait.
Administratieve last
"De codering is verregaand, maar wij verzinnen niets nieuws", benadrukt Sabine Sleghers van ACLVB. De vakbonden staan erop dat de administratieve last niet zal toenemen voor werkgevers. Zij houden die gegevens immers nu ook al bij in het kader van de arbeidsregels. "De uitdaging is om die versnipperde gegevens te verzamelen."
Werkgeversorganisatie Unizo ziet dat anders. "Wij denken eerder aan een paar criteria waar een zeer beperkte groep onder valt, zodat zij een substantieel voordeel krijgen. In dit voorstel zullen veel mensen onder het systeem vallen. Gaan we hen dan gewoon wat borrelnootjes geven?", vraagt Caroline Deiteren van Unizo zich af.
Unizo vreest dat de administratieve last toch omhoog zal gaan. "Het klopt dat bedrijven veel informatie bijhouden in het kader van risicoanalyses en preventie. Maar het zal niet eenvoudig zijn om die allemaal door te geven." De organisatie is benieuwd wat de vakbonden op tafel leggen.
Minister van Pensioenen Daniel Bacquelaine (MR) onthoudt zich van commentaar. "Ik hoop dat de sociale partners hier onderling uitkomen", zegt hij. "Indien dat niet lukt, zal ik mijn verantwoordelijkheid nemen met een eigen voorstel."
De vakbonden vragen dat de overheid het budget voor het vervroegd pensioen optrekt. 24 miljoen euro in 2019 en 38 miljoen euro in 2020 volstaan niet. "Het is belangrijk dat mensen met een zwaar beroep niet worden afgestraft met een lagere uitkering of pensioen", klinkt het. "Wij hopen dat de federale regering die eerlijkheid aan de dag legt."