Wanneer iedere klik en swipe telt
Het Vlaamse Expertisecentrum Suïcidepreventie heeft een smartphone-applicatie ontwikkeld voor mensen die aan zelfdoding denken. Het programma, dat volgende maand gelanceerd wordt, moet niet alleen hen maar ook hun omgeving helpen een crisis te overbruggen.
Elke dag sterven in Vlaanderen drie personen door zelfdoding. Het aantal pogingen ligt nog hoger, tien keer om precies te zijn. Het zijn cijfers als deze die aan de basis liggen van het Vlaams Actieplan Suïcidepreventie. Daarmee wordt gestreefd naar 20 procent minder zelfdodingen tegen 2020.
Binnen dat plan wordt nu een nieuw luik ontvouwd, eentje waarin een app centraal staat. Die moet niet alleen Vlamingen met donkere gedachten, maar ook hun omgeving bijstaan. Dat leert althans een oproep van het Vlaams Expertisecentrum Suïcidepreventie. Het centrum, dat de app ontwikkelt, was tot kort geleden op zoek naar personen die het programma op hun smartphone willen uittesten.
De rekrutering is inmiddels gestopt, en een datum voor de lancering geprikt. Ten laatste op 10 september, op de Werelddag Suïcidepreventie, zal het voorlopig nog naamloze programma gratis via iOS- of Android-toestellen gedownload kunnen worden. Wie denkt aan een vorm van goedkope hulpverlening, denkt mis. De app is niet bedoeld als vervanging van een therapeut, psycholoog of psychiater. Volgens het centrum biedt ze vooral een aantal tools aan die kunnen helpen om een suïcidale crisis te overbruggen.
Over welke tools het gaat, en hoe die bij piekeren over zelfdoding zullen helpen, willen ze bij het centrum pas kwijt als alles volledig op punt staat. Ze zijn nu nog bezig met de laatste bijsturingen.
Maar werkt zo'n app nu echt? Voorbeelden in het buitenland, in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk, maken dat niet echt duidelijk. Er blijken amper onderzoeksresultaten voorhanden.
Nochtans bestaat er in eigen land al een gelijkaardig concept, On Track Again. Die werd anderhalf jaar geleden, ook in het kader van het Vlaams Actieplan, mee bedacht door Peter Beks. De psycholoog en coördinator van de organisatie Zorg voor Suïcidepogers hoopt dat het Expertisecentrum zich hierdoor heeft laten inspireren. Beks: "Het verschil is dat de onze niet voor een brede, maar heel specifieke groep is gemaakt." On Track Again wil in de eerste plaats jongeren die een zelfdodingspoging ondernomen hebben, beter voor zichzelf laten zorgen.
Sinds de lancering, in januari 2014, is de app meer dan 2.000 keer gedownload. Het programma peilt in eerste instantie naar de stemming van de gebruikers. Afhankelijk van hun antwoord - goed, moeilijk, slecht - worden ze verder geholpen. "Dat kan met filmpjes, muziek en positieve quotes, maar evenzeer door een hulplijn in te schakelen. Belangrijk is dat iedereen vooraf een eigen, persoonlijk veiligheidsplan opstelt, waarin ze duidelijk aangeven wat ze wanneer nodig hebben."
Beks stelt dat het vooral die veiligheidsplannen zijn die ook in de internationale literatuur naar voren worden geschoven als het best helpend. "Mensen die zich niet goed voelen, zien geen oplossingen meer. Met een paar kliks en swipes verschijnen die plots wel."
Wie met vragen zit over zelfdoding kan terecht bij de Zelfmoordlijn op het gratis nummer 1813 en op zelfmoord1813.be