Euro zonder Grieken plots weer heel dichtbij

Het Duitse schandaalblad Bild dient wel vaker als megafoon voor de onderbuik van de Duitse publieke opinie. Hun bijnaam voor de Grieken de afgelopen jaren leest als een evolutie van wantrouwen naar kleinering. Bij het uitbreken van de Griekse crisis had Bild het nog over pleite Griechen of bankroete Grieken. Daarna verschoof de toon naar gierige Griechen of hebzuchtige Grieken. Nu spreekt het blad enkel nog over Lügen-Griechen of liegende Grieken.

Aanleiding was een vermeende middenvinger naar Duitsland in een opgedoken video van de Griekse financiënminister Yanis Varoufakis uit 2013. De flamboyante politicus ontkende meteen, maar het kwaad was geschied. Niet veel later moest Varoufakis zich in eigen land verontschuldigen voor een glossy fotoshoot in Paris Match.

Irritatiegrens

Bij elk nieuw interview of opiniebijdrage - de tel is intussen kwijtgeraakt - brokkelt zijn geloofwaardigheid in de ogen van Brussel en Berlijn verder af. Toch lijkt zijn positie ondanks een paar geruchten niet in gevaar. Premier Tsipras ging eerder deze week ostentatief koffie met hem drinken om aan te tonen dat hij zijn minister nog altijd steunt.

"Ook al is de irritatiegrens rond zijn rockstergehalte bereikt, Varoufakis is niet de reden waarom we maar geen uitweg vinden", aldus een Europese bron.

Die uitweg leek op 20 februari na een wekenlang opbod langs beide zijden even in zicht. Europa besloot het Griekse reddingsprogramma met vier maanden te verlengen, in ruil voor hervormingen zoals het aanpakken van corruptie en betere belastinginning. Alleen zijn de technische onderhandelingen rond die hervormingen compleet vastgelopen. Meer zelfs, het plan van de linkse Syrizaregering om deze week met extra uitgaven de "humanitaire crisis" in eigen land aan te pakken stoot op hevig verzet van de Europese Commissie, zo bleek uit een gelekte brief.

De recente dreiging van een Griekse minister om de grenzen open te maken voor massamigratie naar de rest van Europa, "desnoods ook voor IS-strijders", droeg ook niet meteen bij tot een constructieve sfeer.

Kortom, het weinige opgebouwde vertrouwen is - opnieuw - volledig weg. Daarom dat Tsipras de discussie probeert te tillen naar het hoogste politieke niveau op deze top, weg van de technische discussies in de Eurogroep. Hij hoopt tijdens informele ontmoetingen te spreken met kanselier Merkel, Commissievoorzitter Juncker, de Franse president Hollande en ECB-voorzitter Draghi.

Nu maandag reist de Syrizavoorman sowieso naar Berlijn om Merkel te overtuigen van de noodzaak van een compromis. Tsipras zet alles op alles om de resterende 7,2 miljard euro uit het hulpprogramma los te peuteren. Griekenland dreigt immers binnenkort volledig droog te vallen. Dinsdag kon het nog een lening terugbetalen aan het IMF en dat zou ook vrijdag nog net moeten lukken. Maar dan is de bodem stilaan bereikt.

In het zand bijten

Volgens de Griekse krant Kathemerini heeft de regering deze maand 1,7 miljard euro nodig en in april 2 miljard euro om schulden af te lossen en de lonen en pensioenen te betalen. Alternatieve geldbronnen zijn er niet. Lenen op de financiële markten is onmogelijk en de Europese Centrale Bank weigert voorlopig om extra financiering toe te staan.

Zonder doorstart of akkoord kan Griekenland wel eens plots zonder centen vallen. Dan dreigt geen grexit, maar een grexident of graccident. Geen moedwillige of gedwongen uitstap uit de euro, maar de simpele vaststelling dat het verhaal uit is. Opmerkelijk, die optie sloten verschillende vooraanstaande Europese politici niet langer uit. "Niemand wil het, maar het risico groeit met de dag. Zeker omdat in Athene de perceptie leeft dat Europa er alles aan wil doen om Syriza in het zand te doen bijten", klinkt het.

Wat de strategie van Syriza ook is, hopen op een compromis of vechtend ten onder gaan, de financiële realiteit zal hen eerder vroeger dan later inhalen.

"De Grieken zelf kan het niet langer schelen", zegt Ioannis Georgakopoulos, docent Nieuw-Grieks aan de KU Leuven. Hij houdt regelmatig contact met zijn geboorteland. "Er heerst een stilte voor de storm. Grexit of grexident: laat het zwaard van Damocles dan maar eens vallen, hoor ik toch. Onderschat het eergevoel van de Grieken niet, zeker nu ze menen dat het toch niet erger kan dan nu."