Meer dan ooit een Spaans bordeel
'Een huis waar alles in wanorde is, waar getier en geraas is.' Dat betekent 'Spaans bordeel' volgens Van Dale, en dat is exact hoe het er in Madrid aan toe gaat. Een nieuwe minderheidscoalitie werd weggestemd, het is aftellen naar de derde verkiezingen binnen een jaar.
Rajoy, leider van de Partido Popular (PP, Volkspartij), stuitte aan alle kanten op een weigering om hem de doorgang naar het premierschap te verlenen. De linkse partijen vinden dat Rajoys naam te zeer verbonden is met de corruptie in zijn partij. "U kunt de corruptie niet bestrijden, want u bent corruptie", klonk het venijnig. De Catalaanse en Baskische partijen verwijten Rajoy de hooghartige manier waarop hij hun regio's benadert.
Heeft Rajoy dan helemaal geen medestanders? Zeker wel, best veel zelfs. De nieuwe partij Ciudadanos (C's, Burgers) stapte over haar afkeer van Rajoy heen en sloot zondag een akkoord. Samen komen de PP en C's slechts zes zetels tekort voor een meerderheid in het Spaanse parlement. "Een belangrijke stap voorwaarts, maar onvoldoende", sprak een eerder mismoedige dan triomfantelijke Mariano Rajoy na een handdruk met de leider van C's.
De PP won de eerste twee verkiezingsrondes - de tweede glansrijker dan de eerste. De demissionaire premier en PP-leider heeft zijn hoop gevestigd op een draai van de sociaal-democratische PSOE. Ze hoeven zijn regering niet te steunen, als ze hem maar in minderheid laten regeren.
De PSOE peinst er echter niet over Rajoy een tweede termijn te gunnen: haar campagne was juist gericht op verandering. De sociaal-democraten zijn drukker met de kiezer een stembusgang op Kerstmis te besparen. Op het moment dat Rajoy werd weggestemd, begon automatisch het aftellen naar nieuwe verkiezingen. De verkiezingsdatum zou volgens dat systeem op 25 december vallen. De sociaal-democraten kondigden vorige week aan een wetsvoorstel voor te bereiden dat de verkiezingscampagne inkort tot een week. Nieuwe verkiezingen worden zo verplaatst naar de zondag voor Kerst.
'Eén Spaanse natie'
De onderhandelingen van de PP en Ciudadanos waren voor een belangrijk deel bedoeld als lokmiddel voor de PSOE. Na de eerste verkiezingsronde bereikten de PSOE en middenpartij Ciudadanos nog een akkoord. In de loop van vorige week kwam het ene na het andere onderhandelingssucces van Ciudadanos naar buiten: een belastingverlaging voor de lage inkomens, een automatisch ontslag voor bestuurders die zichzelf of de partij verrijken, een langer vader- en moederschapsverlof, een minder gepolitiseerde rechtspraak, evenveel geld voor onderwijs en gezondheidszorg als voor de crisis. Stuk voor stuk maatregelen waar de PSOE moeilijk tegen kan zijn. Maar het 'nee' van de PSOE bleef even hardnekkig.
"U wilt gewoon net zo lang verkiezingen houden tot het resultaat u bevalt", zei Mariano Rajoy woensdag tijdens het debat met een lachje. Hij was de goedmoedigheid zelve, in een poging geen enkele partij tegen de borst te stuiten. Het haalde weinig uit: PSOE-leider Pedro Sánchez sluit een regering met Rajoy simpelweg uit. Hij wil het natuurlijke leiderschap van zijn partij niet verspelen aan protestpartij Podemos door een regering van Rajoy te gedogen.
Nu Rajoy heeft gefaald, heeft hij nog precies twee maanden om genoeg steun voor zijn regering te verzamelen. Sommige regionale PSOE-leiders lieten doorschemeren dat hun partij na de Baskische en Galicische verkiezingen, eind september, mogelijk toegeeflijker zal zijn.
Ook wordt soms gedacht dat de nationalistische Baskische partij na die verkiezingen open zou kunnen staan voor het gedogen van Rajoy. Daar bleek in het parlement echter weinig van. De leider van de Baskische partij nam het Rajoy ernstig kwalijk dat hij over "één Spaanse natie" had gesproken, aangezien de Basken volgens hem ook een natie vormen.
Rajoy probeerde de andere partijen met een lofzang op het land in zijn kamp te krijgen - of was het al een verkiezingsrede? "Er komen hier zo veel toeristen, omdat dit land hen iets te bieden heeft", zei hij. Het was weer eens iets anders dan de Erasmus-studenten die Rajoy in dit verband altijd ten berde brengt.
Minder investeringen in infrastructuur
Vooral met dank aan het toerisme, en de export, blijft de Spaanse economie ook na ruim 250 dagen zonder een regering gestaag draaien. In het tweede kwartaal was de economische groei met 0,8 procent ruim boven het Europese gemiddelde. "Maar niets garandeert ons dat dit de Spaanse economie niet zal beïnvloeden", waarschuwde Rajoy. De politieke verlamming heeft al geleid tot een afname van de investeringen in infrastructuur - denk aan wegen en spoorwegen. De bouw, een belangrijke sector in Spanje, begint al licht te krimpen. Het is ook daarom dat Rajoy een "terugkeer naar de normaliteit" bepleit.