Europa heeft niet minder maar meer Merkels nodig

Het Leuvens-Gentse eredoctoraat voor Angela Merkel is verdiend. Europa heeft niet minder maar meer Merkels nodig. Maar terwijl er gisteren werd geklonken op de huldiging in Brussel, vriezen mensen dood op Europees grondgebied. De erkenning die Merkel krijgt, moet ze inzetten om de bevroren politieke situatie van de vluchtelingen in Griekenland te ontdooien.

Zijn wij het vaak oneens met de Duitse bondskanselier? Ja. De manier waarop haar land de eurocrisis heeft aangepakt en een strak financieel beleid propageert, is niet de onze. Het is de Merkel van september 2015 die wordt onderscheiden, toen ze met haar inmiddels beroemde 'Wir schaffen das' een politieke en morele keuze maakte voor de opvang van oorlogsvluchtelingen in Europa in menswaardige omstandigheden. Zelfbewust en weloverwogen. Omdat het moet. Omdat dit de Europese waarden vertaalt. Omdat landen in de regio van oorlogsconflicten nu al 95 procent van de 65 miljoen vluchtelingen in de wereld opvangen. En omdat de Europese geschiedenis niet verdraagt dat xenofobe, angstige en populistische reflexen de bovenhand halen van de waarden die elke politicus zou moeten verdedigen. Desnoods tegen de stroom in.

Haar positionering stak schril af tegen de houding van andere Europese landen. Landen als Hongarije en Tsjechië wilden in de eerste plaats de vluchtelingen buiten houden, en toen dat niet lukte wilden ze er zo snel mogelijk weer van af. Merkel stak haar nek uit en eiste Europese solidariteit. Ons Europa moet in staat zijn om in een oorlogsjaar een aantal vluchtelingen op te vangen dat overeenkomt met 0,3 procent van de eigen bevolking.

Niet alleen reikte ze wanhopige vluchtelingen een houvast, ze verzette ook bergen werk om haar eigen bevolking ervan te overtuigen dat Duitsland de vluchtelingen een toevluchtsoord kon bieden. Door zwaar in te zetten op integratie (door huisvesting en werk bijvoorbeeld) en door niet-erkende vluchtelingen meteen door te verwijzen naar een traject van vrijwillige en desnoods gedwongen terugkeer.

'Wir schaffen das'

Dat is dus niet het 'Wir schaffen das' zoals het tot voor kort in de debatfiches van N-VA verscheen, waarin Merkel werd aangewezen als verantwoordelijke van de vluchtelingenstroom. Een kleine factcheck volstaat om de zoveelste onwaarheid die N-VA verspreidt over de migratiecrisis te ontkrachten. Uit onderzoek van migratie-expert Herbert Brücker (IAB) blijkt namelijk dat de vluchtelingenstroom al op gang kwam in de lente van 2015, zes maanden voor Merkels uitspraken. Terwijl de maandelijkse aangroei van de vluchtelingenstroom in augustus nog 97 procent bedroeg, begon die na september net te dalen, naar 43 procent in oktober, en zelfs naar -28 procent in november en december.

De ware betekenis van 'Wir schaffen das' is dus geen opengrenzenbeleid, noch de cynische invulling die het anno 2017 heeft: een uitgehold begrip, door sabotage van andere Europese leiders, die het lef niet hebben morele waarden boven electorale berekening te plaatsen. Polarisering en wij-zijdenken rukken op. Populisten spelen met valse hoop in op de terechte zorgen van mensen en maken zo een samenleving kapot. Ze bieden evenwel geen realistische oplossingen. Politieke leiders maken gebruik van Trumpiaanse technieken en onwaarheden om het volk te bespelen. Hun verantwoordelijkheid is bijzonder groot.

Merkel maakte in 2015 met 'Wir schaffen das' een morele keuze om de echte Europese waarden uit te dragen. Het is die Merkel voor wie we applaudisseren, omdat ze een draagvlak creëerde voor een noodzakelijk en op menselijke principes gebaseerd beleid.

Het blijft hoe dan ook schandalig dat tijdens de uitreiking van het eredoctoraat en het drinken van champagne op de receptie achteraf, tienduizenden vluchtelingen bevriezen in de Griekse winterkou. Europa faalt op dat vlak. De staatshoofden en regeringsleiders moeten in de spiegel kijken. De erkenning die Merkel gisteren kreeg, moet ze inzetten om de situatie voor de vluchtelingen in Griekenland te verbeteren.

Ons werk is nog niet af. We hebben Merkels uit 2015 nodig om vluchtelingen aan onze buitengrenzen een menswaardige opvang te bieden. De bondskanselier die anderhalf jaar geleden de echte waarden van Europa verdedigde. Precies op een moment dat deze waarden onder grote druk kwamen te staan, koos zij met volle overgave voor een verbindend discours, voor menselijkheid en solidariteit met mensen in nood. We moeten hoop en perspectief bieden in bange en angstige tijden. Want zolang in Europa vluchtelingen in mensonwaardige omstandigheden leven, is Europa mislukt.