Energiefactuur als verkapte belastingbrief
De grote logge structuren bij de intercommunales worden met de vinger gewezen voor uw stijgende energiefactuur. Nu kun je - terecht - veel slechts zeggen en schrijven over die intercommunales, maar de kostprijs van uw energiefactuur is vooral een gevolg van de opgelegde overheidsmaatregelen.
U hebt het vast zelf ook al wel gemerkt. De gemiddelde energiefactuur is in de voorbije drie jaar met bijna 40 procent gestegen. Er wordt met een beschuldigende vinger gewezen naar de gemeenten, die zichzelf via de intercommunales zouden verrijken. Intercommunales zoals Eandis of Infrax, om maar de twee grootste te noemen, regelen het distributienetwerk waarlangs aardgas en elektriciteit bij u thuis aangeleverd wordt.
De voorbije vijf jaar vloeide zowat 2 miljard euro via die intercommunales terug naar de gemeenten. Dat gebeurde in de vorm van dividenden, een vorm van vergoeding. De rekening is bijgevolg snel gemaakt, de gemeenten zorgen voor zichzelf. En de energiefactuur is niets minder dan een verkapte belastingbrief.
Tarieven
Dat laatste, van die belastingbrief, klopt. Dat de gemeenten de grote boosdoener zijn, niet. Dat uw energiefactuur zo fors is gestegen komt maar ten dele door die vermaledijde intercommunales. Zij opereren immers niet in het ijle, maar worden gereguleerd via de federale Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas (CREG) en de Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt (VREG). Het zijn deze instanties die de touwtjes in handen hebben, en die de tarieven bepalen.
De CREG wijst onder meer naar allerhande toeslagen, die door de overheid zijn opgelegd. Bovendien zijn de netwerkactiviteiten van de distributienetbeheerders, zoals Eandis of Infrax, sinds 2015 onderworpen aan de vennootschapsbelasting, wat voorheen niet het geval was. En wat u ook merkt op uw factuur, dat is dat het verlaagde btw-tarief (van 6%) vervroegd is stopgezet.
De energiewet van 2012 staat toe dat alle opgelegde taksen en heffingen van de overheid doorgerekend mogen worden in de tarieven. Die verschillende overheidsmaatregelen hebben in 2016 geleid tot een prijsstijging van de elektriciteit met gemiddeld 28 procent.
Het gros van die kosten zit vervat in de distributietarieven. "De stijging is een combinatie van elementen", zegt professor staats- en bestuursrecht Steven Van Garsse (Universiteit Hasselt en Antwerpen). "Ze houdt onder meer verband met allerhande investeringen in vernieuwde netwerkinfrastructuur en kosten die verband houden met de bestaande infrastructuur. Maar het heeft ook te maken met allerhande verplichtingen die de netbeheerders worden opgelegd door de overheid. Zoals bijvoorbeeld het opkopen van groene stroom- en warmtekrachtcertificaten, het uitreiken van premies van isolaties en huishoudtoestellen enzovoort."
Dat bevestigt ook energiespecialist André Jurres: "De prijsstijgingen komen in grote mate door dergelijke openbare dienstverplichtingen." Bij Eandis bedroegen die opgelegde kosten in 2015 zo'n 587 miljoen euro. Voor dit jaar is dat al bijna 780 miljoen euro.
Minder dividenden
Intussen kunnen Eandis of Infrax ook niet zelf bepalen hoeveel er van hun inkomsten via dividenden teruggaan naar hun gemeentelijke aandeelhouders. Ook dat wordt door de regulatoren opgelegd. En in weerwil van wat we zouden denken, stijgen die dividenden niet mee met de toegenomen energiefactuur.
Het dividend dat Infrax de voorbije vijf jaar aan de gemeenten heeft uitgekeerd, daalde van in totaal bijna 90 miljoen euro dividend in 2011 naar 74,4 miljoen in 2015. Idem bij Eandis. Daar bedroeg het dividend 179,4 miljoen euro in 2015, terwijl dat in 2013 nog 236 miljoen euro was. Bij de VREG klinkt het dat men "in eer en geweten en met kennis van zaken handelt". Maar ook "dat de regering eindelijk eens werk mag maken van een energiebeleid die naam waardig".