Tory-kudde zoekt herder
Boris Johnson wordt niet de nieuwe leider van de Conservatieve Partij, en bijgevolg niet de nieuwe Britse premier. De Tory's moeten naarstig op zoek naar een voorzitter. Een gouden kans om na Thatcher weer voor een vrouw te kiezen?
'De kandidaat moet leiding geven aan een verdeelde partij in een verdeelde natie die aan de vooravond staat van moeilijke en ellenlange onderhandelingen met geïrriteerde leiders op het vasteland. De economie hapert, de terreurdreiging blijft hoog en het volk mort.' Wie wil er nog premier van het Verenigd Koninkrijk worden? De moeilijkste baan van het eiland, afgezien van die van bondscoach van het Engelse voetbalelftal.
Drie mannen en twee vrouwen gaan de strijd aan voor het leiderschap van de Conservatieve Partij, en daarmee het premierschap. In de Engelse pers zijn al vergelijkingen getrokken met de taak die Winston Churchill in 1940 op zich nam. Toen was er sprake van een nationaal kabinet en die suggestie is opnieuw ter sprake gekomen, ware het niet dat zo'n verbroedering onmogelijk lijkt te zijn zolang Jeremy Corbyn de Labour-oppositie gijzelt.
De Conservatieven zullen de puinhopen die ze deels hebben veroorzaakt zelf moeten opruimen. Dat moet gebeuren zonder Cameron, die het referendum had uitgeroepen, en zonder Johnson, die de brexiteers naar de zege heeft geleid. Sommige commentatoren wezen er misprijzend op dat de twee lid waren van de Bullingdon Club in Oxford, een elitaire drankclub wier leden de gewoonte hadden om restaurants kort en klein te slaan, om vervolgens met achterlating van een cheque voor de geleden schade te vertrekken.
De eerste vraag die de fractieleden en gewone leden zich moeten stellen is of ze een brexiteer in 10 Downing Street willen hebben of een kandidaat uit het remain-kamp. Deze vraag legt een kloof bloot. Het grootste deel van de fractie was tegen een brexit, maar het grootste deel van de achterban voor. De verleiding zal zijn om de taak aan een brexiteer te geven, maar die zal te maken hebben met een argwanende fractie.
Een elegante tussenweg is om iemand uit het remain-kamp te kiezen als premier, Theresa May bijvoorbeeld, en een brexiteer, Andrea Leadsom bij voorkeur, te verheffen tot minister van brexitzaken om deze met een ploeg naar Brussel te sturen voor de onderhandelingen. De kans bestaat dat reeds tijdens de verkiezingsprocedure een compromis wordt gevonden. Nu Labour in een doodstrijd verwikkeld is, hebben de Tories er belang bij om zich als eenheid te presenteren.
Bij het kiezen van een kandidaat zullen fractie- en partijleden ook kijken naar de beste leider voor tijdens de parlementsverkiezingen, die mogelijk dit jaar nog worden gehouden. Voor de Conservatieven is het een gouden kans om de tweede vrouwelijke premier te leveren, waarna op Wales na het hele koninkrijk door vrouwen wordt bestuurd.
Naar de veemarkt
Het leiden van de Conservatieve Partij is een zware baan, omdat de partij amper onder controle te houden is, meteen de reden waarom de leiders hun eigen partij vaak heimelijk versmaden. Stanley Baldwin, premier in de jaren 30, vergeleek zichzelf met een boer die een kudde varkens naar de veemarkt moest drijven. Het voordeel is dat de partij in moeilijke tijden doorgaans een eenheid vormt, om vervolgens de messen te trekken als de tijd zich ervoor leent. Elk Conservatief premierschap eindigt uiteindelijk in tranen.
Ook dat weten de kandidaten.