Google wil fake news onthullen

Google maakte bekend dat de munitie tegen 'alternatieve feiten' op punt staat. Wie iets opzoekt in Google of Google Nieuws, zal steeds vaker geconfronteerd worden met een extra blokje dat je informeert of het nieuws te vertrouwen is. Wanneer verschillende factcheckers het niet met elkaar eens zijn, zal daar ook gewag van gemaakt worden. In oktober van vorig jaar startte Google met het proefproject, nu wordt het wereldwijd uitgerold.

In de Belgische versie van Google is er nog niet veel van het initiatief te merken. "Dat is normaal", klinkt het bij een woordvoerder van het techbedrijf, "eerst moeten al de websites die als factchecker in aanmerking komen, geïndexeerd worden in onze zoekmachine."

Elke nieuwswebsite kan zich trouwens profileren als factchecker door een aantal technische ingrepen te doen in haar code. Die sites moeten wel voldoen aan de voorwaarden om in Google Nieuws te verschijnen. Dat zijn relatief strenge inhoudelijke en technische voorwaarden.

Tot slot komt er volgens Google een "conservatief" algoritme aan te pas dat bepaalt of checks te zien zijn voor de eindgebruiker of niet. Wat dat precies betekent, weten enkel de ontwikkelaars van Google.

Om het project op te zetten, heeft Google een beroep gedaan op de expertise van de factcheck-community. Die bestaat volgens het Duke Reporter's Lab, een Amerikaanse organisatie die expertise over factchecken van over heel de wereld verzamelt, uit 115 organisaties wereldwijd, waarvan geen enkele Belgische.

Maar het is dus niet die community die constant Google afstruint om elke mogelijke zoekopdracht van een waarheidscheck te voorzien. "Wij hopen dat alle kwalitatieve nieuwswebsites de nodige aanpassingen aan hun website zullen doen, zodat de factchecks die ze sowieso uitvoeren, meteen op ons platform getoond kunnen worden."

Icoontje

Facebook, die andere techgigant die zei meer verantwoordelijkheid op te zullen nemen in de strijd tegen fake news, pakt het anders aan. "Bij dat platform gaan ze actief op zoek naar factcheckers die met hen willen samenwerken", weet Michael Opgenhaffen, professor nieuwe media (KU Leuven). "In Nederland loopt bijvoorbeeld een proefproject samen met de factcheckers van de Universiteit Leiden en NU.nl."

Zodra een significant aantal Facebook-gebruikers een bepaalde link aanduidt als 'bedenkelijk', wordt die naar de factcheckers gestuurd. Waarop zij hun waarheidstoets kunnen uitvoeren. Zodra twee factcheckers aanduiden dat de link wel degelijk bedenkelijk is, krijgt die een waarschuwend icoontje mee.

Peter Burger, mediaprofessor aan de Universiteit in Leiden, vindt de initiatieven van beide netwerken een stap in de juiste richting. Goede factcheckers bestaan al langer dan vandaag, maar halen niet snel genoeg een groot bereik. "Tegen dat een leugen de wereld is rondgelopen, moet de waarheid haar schoenen nog aantrekken", zegt Burger.

Algoritmes hertekenen

Bij Les Décodeurs, een team van tien mensen dat voor de Franse krant Le Monde leugens bestrijdt, willen ze niet te vroeg victorie kraaien. Zij helpen al sinds 2009 - eerst als blog, nadien onder de koepel van Le Monde - lezers die een sluitend antwoord zoeken. "Sociale media en platformen zoals Google moeten in de eerste plaats hun algoritmes hertekenen", vindt Adrien Sénécat, "die zijn nu nog te veel gericht op emotionele en sensationele parameters". Dat bevordert de zoektocht naar rationele feiten niet.