Nieuwe denktank tegen populisme

Ons land heeft een nieuwe, zoveelste denktank. Een cynicus zou dan zeggen: een aantal interessante opiniestukken in de krant, een handvol leuke debatten, meer komt er niet van. Wat kan Ceci n'est pas une crise anders doen, wat kan hij echt veranderen?

Voormalig minister Labille, de voorzitter en trekkende kracht achter de denktank, antwoordt: "De naam zegt het: we leven niet in een crisis, want bij een crisis ga je ervan uit dat je terugkeert naar het beginpunt, naar een moment waarop er zogezegd rust was. Onze maatschappij vandaag wordt niet tijdelijk verstoord. We staan voor een grote transformatie, met uitdagingen zoals globalisering en diversiteit. De gebeurtenissen in Parijs en Kopenhagen hebben ons met de neus op de feiten geduwd dat er nog veel werk is. Dat mensen dreigen te vervallen in veel te simplistische ideeën. Daar gaan we ons tegen verzetten. We gaan constructieve en structurele alternatieven aanbrengen. Met experts vanuit allerlei domeinen. Ceci n'est pas une crise is dan ook een volledig onafhankelijk initiatief. De betrokkenen spreken vanuit hun persoonlijke overtuiging, niet als woordvoerder voor hun partij of bedrijf."

Labille heeft er naar eigen zeggen op toegezien dat Ceci n'est pas une crise geen rood vriendenclubje werd. De samenstelling is zo divers mogelijk gehouden: van liberaal Louis Michel, de vader van de premier, over cartoonist Pierre Kroll tot Eric Domb, de man achter het dierenpark Pairi Daiza. In totaal heeft de denktank een twintigtal leden. De meerderheid komt uit Franstalig België. Bedrijven zoals Ethias en P&V Verzekeringen zorgen voor de centen waarmee een digitaal tijdschrift en een aantal debatten worden gefinancierd. Net als een tournee langs universiteiten en een peiling naar het gevoel dat de Belgen hebben bij de evolutie van de wereld. Op termijn moet die jaarlijkse peiling dan omgezet worden in een 'index van het samenleven in ons land'. Maar dat is werk van de langere termijn, geeft men toe.

Inhoudelijk is het doel van Ceci n'est pas une crise vooral het oprukkende populisme counteren. Volgens Labille en co. zit daar het sluipende gif voor de democratie. Het is steeds de fout van de andere: van de migrant, de jood, de moslim, de overheid, de politicus. Mark Elchardus, socioloog van de VUB en lid van Ceci n'est pas une crise, verduidelijkt: "Mensen leven vandaag met een ongelooflijk gevoel van angst, omdat er zoveel dingen op hen afkomen. Meer mensen dan ooit leven met het idee dat het minder goed zal worden in de toekomst. Er zullen niet genoeg jobs zijn, alleen de rijken zullen nog rijker worden, het terrorisme zal zich uitbreiden. Ergens zijn die gevoelens ook terecht. De transformatie van onze samenleving is vandaag ontwricht. Je kunt moeilijk zeggen dat ze geslaagd is. Maar dat betekent nog niet dat je moet opgeven."

Industrialisering in 19de eeuw

Elchardus maakt de vergelijking met de Luddieten, een groep die zich in het negentiende-eeuwse Engeland verzette tegen de industrialisering. De Luddieten trokken daarom van fabriek naar fabriek om er de machines kapot te slaan. "Op zich hadden ze zeer aannemelijke redenen om dat te doen. De Luddieten verzetten zich tegen kinderarbeid, uitbuiting, vervuiling. Maar gelukkig is de brede maatschappij hen niet gevolgd. Er zijn andere denkers opgestaan die zich hebben ingezet voor rechten voor arbeiders, een verbod op kinderarbeid, noem maar op. Anders waren we nu zo arm als Sub-Saharaans Afrika."

Blijft de vraag of Ceci n'est pas une crise een aantal politieke partijen gaat viseren? Van N-VA valt er bijvoorbeeld niemand te bespeuren. Elchardus opnieuw: "Nee, we aanzien N-VA niet als een populistische partij. Dan spreek je eerder over Vlaams Belang en PVDA. Maar het populisme gaat veel breder. Een aanzienlijk deel van de Belgen dreigt af te glijden naar een simplistisch discours."

Op concrete voorstellen om het populisme tegen te gaan, is het voorlopig nog wachten. Op de website van de organisatie staan een aantal 'interessante studies' vermeld, maar zoals gezegd, er zal meer nodig zijn dan dat om echt iets te veranderen.