17 belastingparadijzen op Europese zwarte lijst
De Europese Unie zet voor het eerst zeventien landen op een zwarte lijst van belastingparadijzen die multinationals en superrijken helpen de fiscus te ontwijken. Het gaat onder meer om Panama, de Verenigde Arabische Emiraten en Grenada.
De socialisten en Groenen in het Europese parlement spreken over een slappe lijst; volgens Europees Commissaris Pierre Moscovici (Economische en Financiële Zaken) is de lijst onvoldoende om de belastingvlucht aan te pakken.
De zwarte lijst - waarover de lidstaten ruim een jaar hebben onderhandeld - volgt op journalistieke onthullingen (Panama Papers, Paradise Papers, Lux Leaks) over grootschalige belastingontwijking door internationale bedrijven, vermogende voetballers, politici en ondernemers.
Tot nog toe bestond er geen Europese zwarte lijst, alleen een lappendeken aan nationale lijsten. De landen op de EU-lijst kunnen worden gestraft met handelsbelemmeringen, striktere controles, extra fiscale heffingen en verlies aan EU-subsidies. Naast de zwarte lijst gingen de lidstaten gisteren akkoord met een 'grijze lijst' van 47 landen die verbetering hebben beloofd en dat moeten nakomen. Daarvoor krijgen ze maximaal twee jaar. Het gaat onder meer om Curaçao, Aruba, Hongkong, Taiwan, Turkije, de Kaaimaneilanden, de Seychellen, Guernsey en Andorra. Passen ze hun belastingwetten niet aan, dan belanden ook zij op de zwarte lijst.
Moscovici en zijn collega Dombrovskis (Euro) benadrukten dat de lijst is opgesteld door de lidstaten, niet door de Commissie. Belastingen zijn een zaak van de EU-landen, besluiten kunnen alleen met unanimiteit worden genomen. De lidstaten beslissen of boosdoeners op de zwarte lijst te maken krijgen met sancties; de Commissie drong vergeefs aan op een verplichting daartoe.
Beterschap
Vorig jaar startten de lidstaten met een lijst van 213 verdachte landen, de optelsom van alle nationale lijsten en andere dubieus geachte staten. Na een eerste schifting bleven er 92 over. Een twintigtal voldeed (al dan niet na lichte druk) aan de Europese belastingeisen, de rest beloofde beterschap (grijze lijst) of weigerde de belastingswetten aan te passen (zwarte lijst).
Daarnaast kregen acht landen in het Caribische gebied uitstel vanwege de orkaan Irma. Volgens betrokken EU-ambtenaren lobbyden lidstaten om bevriende gebieden te ontzien. Zo werden Kaapverdië onder Portugese druk van de zwarte naar de grijze lijst verplaatst, hetzelfde gebeurde met Marokko op Frans verzoek.
Er staan geen EU-landen op de lijsten, dat was van meet af aan de afspraak. Volgens de Commissie zouden die daar niet op belanden omdat EU-regels belastingontwijking aan banden leggen. Volgens de Groenen is de zwarte lijst 'witgewassen' en hadden lidstaten als Nederland, Luxemburg, Groot-Brittannië en Cyprus er ook op moeten staan, net als de VS.