Te snel naar de isoleercel
Vier maanden vastgebonden liggen of in afzondering vliegen omdat je therapie weigert. Het is uitzonderlijk, maar het gebeurt in Vlaanderen. De Zorginspectie tikt het merendeel van de psychiatrische instellingen op de vingers voor hun isolatiebeleid.
Vrijheidsberoving - isolatie, vastbinden - is wellicht hét pijnpunt van de Vlaamse psychiatrie. Dat blijkt uit de analyse van meer dan honderd inspectieverslagen door De Morgen.
In drie op de vier instellingen waar patiënten geïsoleerd worden, merken de inspecteurs 'tekortkomingen' of 'non-conformiteiten' (in strijd met wetten) op, zoals een slechte registratie of een gebrekkig toezicht. Ook belanden patiënten te vaak in afzondering om vage redenen, zoals 'het niet nakomen van afdelingsregels' of het 'niet bijwonen van therapie'.
Hoe vaak patiënten in Vlaanderen worden afgezonderd of vastgebonden, weet niemand. Niet alle instellingen houden die data op dezelfde manier bij. Wel tonen veel passages in de inspectieverslagen aan dat dwang te veel, te snel of te lang wordt toegepast. In een West-Vlaams ziekenhuis werd een patiënt 116 dagen lang geïsoleerd, zo leert een verslag uit 2013. In een Vlaams-Brabantse voorziening blijken "nachtelijke opnames altijd gepaard te gaan met een opname in de isolatiekamer".
Geen besef van tijd
Ook de infrastructuur van de afzonderingskamers is in twee op de drie gevallen niet veilig of voor verbetering vatbaar. Zo kunnen patiënten geregeld het oproepsysteem om hulp te vragen niet bereiken of hebben ze door een gebrek aan een klok totaal geen besef van tijd.
Zowat alle instellingen benadrukken in hun reacties dat de verslagen gedateerd zijn en dat de tekortkomingen en non-conformiteiten meteen na de inspecties zijn weggewerkt. Toch zijn alle experten dieDe Morgencontacteerde voor Het grote psychiatrierapport het eens dat isolatie en fixatie een actueel probleem vormen. Ook psychiater Chris Bervoets van de Hoge Gezondheidsraad (HGR) bevestigt dat.
"Er zijn zeker instellingen die het vandaag anders aanpakken", zegt Bervoets. Maar daarmee mogen we volgens hem geen vrede nemen. Alle voorzieningen bepalen immers zelf wanneer ze dwang gebruiken en houden er een eigen registratie op na. "Op die manier kun je niet vaststellen of ze het nu beter of slechter doen."
Extra onderzoek
Net als in Nederland zou de overheid met een centraal registratiesysteem en duidelijke dwangrichtlijnen moeten komen. Bervoets: "Zolang ze dat niet doet, schiet ze tekort."
Vlaams minister van Welzijn Jo Vandeurzen (CD&V) laat weten dat de Zorginspectie een extra onderzoek naar dwang is gestart. Daarbij wordt gefocust op de kinderpsychiatrie, en tegen de zomer moeten de eerste resultaten bekend zijn. Pas daarna zal er worden begonnen met de voorbereidingen voor een gelijkaardige bijkomende inspectie op de volwassenenafdelingen.
DEEL 2: HET GROTE PSYCHIATRIERAPPORT
►Focus 15-17
LEZERS REAGEREN MASSAAL
►Opinie 27