Ontliep stad Gent openbare aanbesteding?

Nog niet gepubliceerd, maar toch al een felle mediastorm en een politiek moddergevecht. Met zijn boek De illegale Ghelamco Arena, waaruit Het Laatste Nieuws een aantal onthullingen belichtte, veroorzaakte Ignace Vandewalle afgelopen weekend veel ophef in de Arteveldestad. De geplande voorstelling van het boek op woensdag is zelfs afgelast, vanwege bedreigingen aan zijn adres door AA Gent-fans.

Vandewalle neemt de innige verstrengeling tussen stad en club op de korrel. Drie aantijgingen kwamen al aan bod. Ten eerste: dat de stad via de nv Buffalo in juni 2016 aandeelhouder werd van KAA Gent bij de omslag van de vzw-structuur naar een cvba met sociaal oogmerk. Een vrij unieke situatie. Vandewalle vindt het niet kunnen dat overheden aandeelhouders worden van professionele sportclubs.

Ook toont Vandewalle aan dat het stadsbestuur een eigen skybox (loge) ter beschikking heeft, waar burgemeester en schepenen contacten uitnodigen en sinds 2014 een bedrag van 5.159,26 euro aan catering spendeerden. "Op kosten van de Gentse belastingbetalers", schrijft hij.

Onwettig

De beschuldiging die juridisch het zwaarst doorweegt, is evenwel dat de realisatie van de Ghelamco Arena onwettig is omdat geen Europese openbare aanbesteding is uitgeschreven voor de bouwplannen.

Volgens Vandewalle was van het begin duidelijk dat de stad het voetbalstadion voor meer dan de helft zou financieren. Het geld zou ingebracht worden in de nieuw opgerichte cvba Arteveldestadion, waarin ook Optima en het architectenbureau Bontinck zetelden. Uit de toenmalige trajectnota en intentieverklaring blijkt een tussenkomst van de stad Gent van maximaal 25,9 miljoen euro, op een geraamde totaalkost van 32,6 miljoen euro. Duidelijk meer dan de helft, dus.

Dat is belangrijk, want vanuit die optiek zou cvba Arteveldestadion, met toenmalig hoofdaandeelhouder Optima, onderhevig zijn aan de wet op de overheidsopdrachten uit 1993. Die verlangt bij een project van algemeen belang een openbare aanbesteding, en die heeft de stad Gent volgens Vandewalle niet uitgeschreven. Ook niet toen Ghelamco vanaf 2009 de fakkel overnam van Optima.

De aangekaarte procedurefouten worden stellig ontkend door burgemeester Daniël Termont, die verklaart dat de nv Buffalo - een dochtervennootschap van het stadsontwikkelingsbedrijf sogent - zich tot eind 2015 in een minderheidspositie bevond, zowel bestuurlijk als financieel. En daarom dus niet onderhevig was aan de wet op de overheidsopdrachten.

Geen kandidaten

Wie gelijk heeft, is zelfs voor een expert in overheidsopdrachten moeilijk te bepalen. "Als de financiering die van Vandewalle aanhaalt effectief klopt, valt er iets voor te zeggen", zegt Gitte Laenen van GD&A Advocaten. Ze heeft evenwel een andere bedenking. "Voor de wet op de overheidsopdrachten moet er een zuivere behoefte zijn van algemeen belang, terwijl oorspronkelijk ook commerciële activiteiten zoals concerten en beurzen vermeld waren in de plannen."

Bovendien, zo reageert Termont, schreef SOB Gent, de voorloper van sogent, wel een openbare aanbesteding uit. Dat gebeurde op 10 april 2006. Datzelfde jaar, op 20 december, bleken er geen geïnteresseerde kandidaten. "Ik kan me niet van de indruk ontdoen dat het document zo geformuleerd werd dat er een quasi-zekerheid was dat niemand zou reageren", zegt een expert in bestuurskunde die anoniem wil blijven.

De tijdlijn in het perscommuniqué van de stad Gent bevestigt dat vermoeden eigenlijk. Al op 10 oktober, twee maanden voor afloop van de aanbesteding, sloot cvba Arteveldestadion een bouwteamovereenkomst met de aannemer Besix en architect Bontinck.

"Die aanbesteding richtte zich trouwens op een bijkomende financiering van het stadion, niet op de realisatie ervan", zegt Vandewalle. Dat wordt bevestigd door Laenen.

"Ik heb mijn bevindingen door vijf experts laten inkijken. Die gaven me unaniem gelijk", beweert Vandewalle. Het stadsbestuur nodigt de pers op vrijdag uit in de Ghelamco Arena om alle documenten in te kijken. Dat moet meer duidelijkheid scheppen.

Wat wel al duidelijk is: de aantijgingen hebben het Gentse electorale landschap op scherp gezet. Gemeenteraadslid Siegfried Bracke (N-VA) liet gisterennamiddag weten dat hij opstapt uit de raad van bestuur van de cvba Arteveldestadion, waarin hij sinds 2015 zetelde. "Wat ik uit de media vernomen heb en wat ik intussen aan bijkomende info verzameld heb, is van dien aard dat ik daarmee van ver of van dichtbij niets meer te maken wil hebben."

"De volledige gemeenteraad, ook de oppositie dus, werd van bij aanvang bij het dossier betrokken en geïnformeerd", reageerde Termont via Belga.

Of de gemiddelde Gent-supporter wakker ligt van de aantijgingen is maar de vraag. De Ghelamco Arena is zowel op het vlak van sportieve successen als op het vlak van stadsontwikkeling een project waar veel Belgische voetbalsteden stikjaloers op zijn. "Maar een mooie constructie betekent niet dat je wettelijk gezien een vrijgeleide krijgt", zegt Vandewalle. Enkel transparantie kan daar uitsluitsel over geven.

Rechterhand Dedecker

Ignace Vandewalle (61) heeft een politiek verleden bij Open Vld en later bij LDD, waar hij actief was als rechterhand van Jean-Marie Dedecker. Vandewalle was in 2012 lijsttrekker in Oostende en was een belangrijke bron voor het boek De keizer van Oostende, een aanklacht tegen de macht van burgemeester Johan Vande Lanotte (sp.a).