De koningin die liever koning wilde zijn
Iedereen heeft een systeempje nodig om zich door het leven te slaan. Bij Sue Grafton was dat het schrijven van detectiveromans waarvan de titel telkens met een volgende letter van het alfabet begon. Ze verkocht er miljoenen, en strandde bij de ypsilon.
Een ongelukkige jeugd is een goudmijn voor een schrijver, hoor je weleens. In het geval van Sue Grafton was daar geen woord van overdreven. Ze was de dochter van een lerares scheikunde en een advocaat die detectives schreef. Haar ouders deelden helaas een onfortuinlijke liefde voor de drank. "Mijn vader kapte een paar whisky's achterover en toog aan de arbeid", schreef Grafton later. "Mijn moeder, het hart versterkt op soortgelijke wijze, ging op de bank liggen maffen. Ik was vijf en op mijzelf aangewezen."
In de lijn van de verwachtingen trouwde ze al op haar achttiende, om even snel weer te scheiden. Maar ze had het karakter van de bloem die op de vuilnisbelt groeit. Ze vond een baan als secretaresse in een filmstudio, begon scenario's te schrijven en voltooide twee 'gewone' romans. Pas toen haar tweede huwelijk op een vechtscheiding uitdraaide, kwam ze op het idee om misdaadboeken te schrijven. "De aanslepende ruzies, en de strijd om het hoederecht voor de kinderen, deden mij fantaseren over manieren om iemand te vermoorden. Dat doen we allemaal wel eens, het verschil zit hem erin of je het al dan niet in de praktijk brengt. Gelukkig had ik fictieve personages om mijn woede te bekoelen."
A Is for Alibi, doopte ze haar eerste detective. Ze kwam op de originele gedachte om elke volgende titel in de reeks met een volgende letter van het alfabet te beginnen. Het was de kip met de gouden eieren. Van elk nieuw deel werden honderdduizenden exemplaren verkocht. Haar royalty's liepen in de miljoenen dollars. Ze woonde in een weelderig huis in Californië en leidde een levensstijl waarvan haar groezelige, aan junkfood verslaafde heldin slechts kon dromen. "Ik wil de koning zijn van de detective", liet Grafton optekenen. "Niet de koningin, graag. Ik wil de kóning zijn." Volgens recensenten kwam ze aardig in de buurt. Een recensent van The Washington Post noemde haar in 2005 de meest getalenteerde vrouwelijke misdaadschrijver van het ogenblik, haar reeks een van de vijf of zes beste Amerikaanse ooit. Toch bleef ze kritisch voor zichzelf. "Mijn levensdoel", liet ze zich eens ontvallen, "is het schrijven van één perfecte detectiveroman."
Vijfendertig jaar lang zou ze dat blijven proberen, en ze strandde op één letter voor het einde. Y is for Yesterday verscheen vorig jaar in augustus. "Voor ons eindigt het alfabet nu met de ypsilon", aldus haar diep bedroefde dochter.
De titel van haar laatste boek had Sue Grafton al bedacht voor ze het grote niets indook: Z is for Zero.
Met haar derde echtgenoot was ze meer dan veertig jaar getrouwd.