Zijn er Turken op komst? Blijf vooral kalm

Alles mag rustig blijven. Die boodschap brengt Basir Hamarat, voorzitter van de Belgische afdeling van de Unie van Europese Democratische Turken (UETD). Hij hoopt dus dat de situatie niet verder escaleert, maar geeft meteen aan dat de Turkse verenigingen niet van plan zijn om te stoppen met hun campagne voor het referendum dat president Recep Tayyip Erdogan meer macht moet geven. "We hebben beslist dat alle manifestaties gewoon doorgaan. Dus ja, de komende weken zullen nog volksvertegenwoordigers en ministers naar Europa komen."

Het is een opvallende boodschap, zeker nu Erdogan tirades afsteekt tegen veel Europese regeringen. Alleen de Fransen kregen complimenten, omdat de door Nederland geweerde minister Mevlüt Çavusoglu er wel welkom was. Er staat veel op het spel voor de Turkse president, die met de bijeenkomsten de honderdduizenden uitgeweken Turken voor zich wil winnen. "Welke politici er zullen komen en naar waar? Dat weten we op dit moment nog niet", zegt Hamarat, die benadrukt dat hij geen problemen verwacht in ons land. "Het kan zijn dat er een grote verkiezingsmeeting in België plaatsvindt, maar we weten het nu niet zeker. We wachten af."

'Geen paniek zaaien'

Het referendum vindt plaats op 16 april, maar Turkse Belgen kunnen al tussen 27 maart en 6 april in Brussel of Antwerpen gaan stemmen. De UETD, een Erdogangezinde organisatie, zou daarom eind maart graag een grote verkiezingsrally houden in ons land en was daarvoor op zoek naar een locatie waar tot 40.000 aanhangers zouden kunnen samenkomen. Als de UETD daarin zou slagen, dan zou volgens Hamarat president Erdogan zelf naar België komen. Vooralsnog is geen zaal gevonden.

De Turkse kwestie zorgt al voor enige onrust, zelfs voordat Erdogan of een hooggeplaatste minister voet zet in ons land. Zo voelt de Gentse burgemeester Daniël Termont zich "compleet in de steek gelaten" door de regering, omdat die volgens hem geen standpunt inneemt over hoe er moet worden omgegaan met Turkse politici die in ons land campagne willen voeren. "Dit is een zaak van internationale politiek geworden waar burgemeesters nu over moeten beslissen. Binnenlandse Zaken geeft ons geen onderrichtingen, dus ga ik mij gedragen zoals ik mij altijd als democratisch burgemeester gedragen heb."

Minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA) roept op om geen paniek te zaaien en is niet van plan om een richtlijn naar de burgemeesters te sturen, zoals Termont en sp.a-voorzitter John Crombez wensen. Burgemeesters staan daarnaast in voor de openbare orde op hun grondgebied en moeten in eerste instantie nagaan of een bijeenkomst mag plaatsvinden, zo klinkt het. Jambon geeft aan dat er geen enkele aanvraag is gekomen van Turkse politici die naar hier willen komen. Als dat wel gebeurt, zal geval per geval worden bekeken of de politicus in kwestie welkom is.

Eensgezind Europees antwoord

"Dat is ons beleid, maar wij kunnen wettelijk gezien ook niet anders", stelt Jambons woordvoerder Olivier Van Raemdonck. "Je kunt niet zomaar evenementen gaan schrappen. We hebben nu eenmaal een aantal grondwettelijke grendels. We volgen de situatie natuurlijk op de voet, maar we zullen de problemen pas oplossen als ze zich stellen. Het is in elk geval duidelijk dat niemand het Turkse conflict hier wil importeren. We rekenen op de burgemeesters om hun verantwoordelijkheid te nemen, maar wij staan paraat om hen in woord en daad bij te staan, als dat nodig zou zijn."

Het kabinet-Jambon wil zich niet uitspreken over de voorstellen van N-VA-Kamerfractieleider Peter De Roover, die werkt aan een "fijnmazig" wetsvoorstel om te verhinderen dat buitenlandse ministers hier campagne mogen voeren. "Het zou onverstandig zijn om daar in deze situatie verder op in te gaan", klinkt het bij het kabinet-Jambon. "Maar als dat noodzakelijk wordt geacht, dan is een verstrenging van de wetgeving een mogelijkheid. Goed veiligheidsbeleid moet de partijpolitieke grenzen overstijgen."

CD&V en Open Vld spraken zich al uit tegen een algemeen verbod op bijeenkomsten met Turkse politici. Partijvoorzitter Wouter Beke (CD&V) zegt geen fundamentele principes, zoals het recht op samenkomst, te willen opgeven of op de schop te laten gaan. "Het voorstel van N-VA zullen we bestuderen als het er ligt", zegt CD&V-woordvoerder Steffen Van Roosbroeck. "We moeten nu vastberaden zijn, maar rustig blijven. Er zijn wellicht mogelijkheden om een verantwoord en proportioneel antwoord te geven en, als dat kan, de wetgeving te verfijnen of verscherpen. Al zouden we ook een eensgezind antwoord kunnen geven vanuit Europa en kunnen we misschien op Europees niveau kijken hoe we hiermee omgaan."

Geheel verwonderlijk zou die laatste piste niet zijn. Meerdere landen zoeken, naast Nederland, antwoorden voor of na de komst van Turkse politici. In Duitsland sprak de liberale partij FDP haar steun uit voor Nederland en weerklonk de vraag dat de Europese Unie een eenduidig standpunt inneemt. Ook de Franse links-liberaal Emmanuel Macron meent dat de EU met een verenigde reactie moet komen. De Deense premier Lars Lokke Rasmussen maakt zich op zijn beurt grote zorgen over de ontwikkelingen in Turkije.

"Onder normale omstandigheden was het een genoegen geweest de Turkse premier te begroeten", zegt Rasmussen, die normaal gezien volgende week Turks premier Binali Yildirim in Denemarken zou verwelkomen. "Maar de bijeenkomst kan niet los worden gezien van de Turkse aanvallen op Nederland."

De Duitse minister van Binnenlandse Zaken, Thomas de Maizière (CDU), sprak zich gisteravond op de zender ARD duidelijk uit tegen Turkse verkiezingsmeetings. "Ik wil dat niet. Een Turkse kiescampagne heeft in Duitsland niets te zoeken."