Meer geld nu, minder geld later
De vrieskou lokt de opvangcrisis niet uit, dat doet de regering. Als die niet snel veel geld en veel lef tevoorschijn haalt, zal het blijven fout lopen. Nacht na nacht. Jaar na jaar. Tine Peeters
et tekort aan bedden, kamers en kommen soep voor de asielzoekers is - hoe wrang het ook het klinkt - niet het échte fiasco. Het kaduuk systeem, dàt is het echte fiasco, dat is de echte humanitaire ramp. Helaas is de alertheid van de regering voor deze crisis omgekeerd evenredig aan de temperatuur. De asielzoekers verkleumen nu niet op straat omdat het koud is, ze verkleumen omdat het hele Belgische asielbeleid fout in elkaar zit. Omdat de trein van het asielbeleid zich met horten en stoten vooruit sleept. Omdat de wagons niet goed op elkaar aansluiten, omdat de deuren wagenwijd openstaan en de ramen niet goed sluiten. Al drie jaar lang (en eigenlijk nog veel langer). In de winter, de lente, de zomer en de herfst zijn er exact dezelfde problemen. Maar een asielzoeker in de lentezon roept minder medelijden op dan in de vrieskou. Waar het dan fout loopt? Wel, aan het begin, in het midden én aan het einde van de trein. In de drie stations: bij de aanvraag, bij de opvang, bij de terugkeer naar hun thuisland of de integratie in België.
Dikke onvoldoende
Links of rechts, vrijwilliger van een ngo of volksvertegenwoordiger van N-VA, elke expert maakt dezelfde diagnose én heeft dezelfde remedie voor deze opvangcrisis. Want de opvangcrisis is een asielcrisis. Al jarenlang. Verkort de procedure. Zorg voor een vlotte uitstroom uit de asielcentra. Maak dat uitgeprocedeerde asielzoekers terugkeren naar hun land. Vrijwillig als het kan, gedwongen als het moet. En help de mensen die wel papieren kregen aan een degelijk bestaan in België.
Even beginnen bij het begin, bij het Commissariaat-generaal voor Vluchtelingen en Statenlozen (CGVS). Vorig jaar stonden er daar 25.479 asielzoekers op de stoep voor een asielaanvraag, wat een stijging is van 28 procent in vergelijking met twee jaar geleden. Elke maand stromen er dus gemiddeld 2.100 asielaanvragen binnen.
Maar één op vier krijgt effectief een erkenning. Het Commissariaat kreeg er dan wel meer dan 100 personeelsleden bij, dat blijkt nog altijd niet genoeg. Van het Commissariaat gaat elke asielzoeker naar Fedasil. Minstens 4.000 nieuwe opvangplaatsen kreeg dat agentschap sinds 2010. Toch moest Fedasil elke maand 400 asielzoekers op straat zetten. Het blijkt -opnieuw - niet genoeg. Voor de terugkeer van de afgewezen asielzoekers is het even droef gesteld. Er is geen centrum waar de mensen die vrijwillig willen vertrekken apart worden opgevangen en begeleid. Er is geen apart centrum voor criminele illegalen die het land uit moeten. Ook dat is -opnieuw - een dikke onvoldoende.
El Dorado van Europa
Wat er dan kan en moet gebeuren? Een asielzoeker moet na zes maanden weten waar hij aan toe is. Als hij uit een 'veilig land' komt, een land waar geen acuut gevaar heerst, mag die procedure zelfs maar drie maanden duren. Nu duren de asielprocedures gemiddeld dertien maanden. Uitwassen zoals 32 aanvragen door één en dezelfde man of onterechte medische regularisaties moeten eruit. Als de procedure korter wordt, zullen er vanzelf minder mensen hier aankloppen. Zal België niet langer het imago hebben van het El Dorado van Europa. Zullen de opvangcentra niet meer overvol zitten, zal de crisis luwen, en kan de factuur van de asielinstanties omlaag. Dat zijn geen vergezochte oplossingen. De staatssecretaris kent ze, elke meerderheidspartij kent ze.
Waarom het dan niet lukt? Omdat er geld nodig is. En lef. En van beide evenveel. Omdat de meerderheidspartijen zich steeds opnieuw verliezen in een politiek steekspel en niemand schuld wil bekennen. Dit is een moeilijk verkoopbaar standpunt in deze economisch barkoude tijden, en staatssecretaris Maggie De Block (Open Vld) weet dat zeer goed, maar het kan niet anders. Meer geld nu, minder geld later, dat moet de mantra zijn van de héle regeringsploeg. Als de trein nu niet vlotter rijdt, zullen tienduizenden mensen blijven proberen om erop te springen. Geef ze eens ongelijk. En dan zit deze regering bij de volgende Siberische koudegolf weer samen naar de beelden te kijken van ronddolende gezinnen in de straten van de hoofdstad. Voor het vierde jaar op rij.