'We stemmen voor Tsipras uit hoop'

ondag kiezen we tussen democratie en oligarchie. De mensen zullen de twee partijen van het bankroet de rug toekeren. Nieuwe Democratie (ND) en PASOK hebben de Griekse vlag verraden en aan bondskanselier Merkel gegeven. Terroriseer die terroristen met uw stem." Met snoeiharde uithalen naar de voormalige coalitiepartners die het draconische besparingsplan van de trojka (EU, IMF en ECB) ondertekenden in ruil voor noodsteun sloot Alexis Tsipras, de 37-jarige voorzitter van de linkse Syriza-coalitie, donderdagavond op het centrale Omoniaplein zijn verkiezingscampagne af.

Tsipras had ook een duidelijke boodschap voor de internationale kredietverleners. "Maandag nemen we afscheid van het strenge besparingsplan als we winnen. Maar wie speculeert dat we uit de eurozone zullen verdwijnen zal verliezen. We blijven. Het enige verschil is dat Merkel en de trojka nu bang zullen zijn dat ze niet langer jaknikkers tegenover zich zullen hebben. Wij zullen het trojka-memorandum heronderhandelen, maar deze keer met een mandaat van het volk. Wij zullen jullie niet bedriegen."

Zijn duizenden toehoorders reageerden enthousiast, al durfden weinigen zich zegezeker te tonen. In de peilingen ligt Syriza nek aan nek met het conservatieve ND. Maar wie er ook wint, de Obama-achtige 'change'-beweging die Tsipras op de been heeft gekregen zal niet meer kunnen worden genegeerd. Geen enkele coalitie zal kunnen regeren zonder het signaal te erkennen van deze nieuwe machtsfactor.

"Zij zijn de enige partij die ons toekomstperspectief geeft. Elk alternatief is nu beter dan de huidige ellende. We willen verandering", zegt Periklis Begnis (36), een havendouanier. "Tsipras zal niet slaafs volgen wat de kredietverleners hem dicteren." Begnis gelooft ook dat hij Griekenland in de eurozone kan houden. "We worden al een jaar gebombardeerd met rampzalige scenario's maar telkens bleven we binnen. Ik zie niet in waarom Tsipras en de trojka geen compromis zouden kunnen vinden."

Cliëntelisme

Maria-Stella (25), pas afgestudeerd als ingenieur, hoopt vooral dat Tsipras de bestuurscultuur verandert. "De traditionele partijen zijn corrupt. Als hij aan de macht komt, belooft hij hun systeem van cliëntelisme af te schaffen. Daarmee zijn al onze problemen begonnen. Hij zal tenminste ten dienste staan van iedereen."

Nabij het podium wapperen ondertussen enkele vlaggen met hamer en sikkel, een verwijzing naar de wortels van Syriza bij kleinlinkse groeperingen. Maar hun aanhang is niet langer Tsipras' grootste kiesreservoir. In het publiek staan méér mensen die vroeger voor het socialistische PASOK stemden dan links-radicalen. Her en der luisteren zelfs geïnteresseerde conservatieven. Milkos (47), bijvoorbeeld, is een private ondernemer die zondag voor het eerst in zijn leven ND vaarwel zegt. "Of Tsipras de zaken kan verbeteren weet ik niet, maar ik stem liever voor hoop dan angst."

Syriza is Griekenlands nieuwe sociaal-democratische volksbeweging.

Systeemcrisis

Tsipras en zijn dagelijks bestuur lijken zich bewust van die verantwoordelijkheid, die flexibiliteit zal vergen in een coalitiepartij waarin sommige leden nog zweren bij radicale dogma's. "De Grieken schrijven met hun stem voor ons vooral hún geschiedenis, hún nieuwe politieke cultuur", zegt Nadia Valavani (58), die tijdens de vorige verkiezingen op 6 mei verkozen werd als parlementslid. "Anderhalve maand geleden waren we nog klein. Nu zijn we de grootste oppositiepartij. Zondag krijgen we mogelijk regeringsverantwoordelijkheid. Dan zullen we proberen een coalitie te vormen, maar zonder PASOK en ND."

Als een coalitievorming slaagt, verwacht econome Valavani keiharde onderhandelingen met de trojka en de EU-partners. "Toch geloof ik dat we in de eurozone kunnen blijven. Dat is niet alleen in het belang van de Grieken, maar ook van de eurozone zelf, en door de uitdeinende crisis ondertussen ook in het belang van de VS en China. Gezond politiek verstand zal het halen.

"Het huidige besparingsplan bewees niet te werken en moet worden omgevormd tot een sociaal-economisch groeiplan dat aanvaardbaar is voor iedereen, niet enkel voor banken en markten. We waren de voorbije jaren onderworpen aan technocratische eisen die geen democratische legitimatie hadden, noch rekening hielden met de bevolking. Er is niet enkel een 'Grieks probleem' meer. De hele EU kampt met een systeemcrisis."

Valavani praat gepassioneerd over democratie, waarvoor ze ooit haar leven riskeerde. Als studente was ze tijdens de dictatuur lid van een illegale verzetsbeweging. "Ik ben na de bestorming van de door ons bezette Polytechnische Universiteit in november 1973 door het leger gearresteerd. Ik moest voor de krijgsraad verschijnen, maar kwam het jaar nadien vrij toen de dictatuur viel. Onze politieke cultuur staat vandaag opnieuw onder druk, maar dan van een leidende elite die enkel haar eigen financiële belangen beschermt ten nadele van haar eigen volk. Zondag kan dat veranderen."