Direct naar artikelinhoud

De boekhouding van de nv piraat

Een Somalische piraat vangt per kaping tussen de 22.000 en 55.000 euro van de koek. Alleen: daar trekt de investeerder zijn onkosten vanaf voor het wekenlang consumeren van alcohol, qat en prostituees aan boord van het gekaapte schip. En omdat de bazen ook werken met een soort GAS-boetes houden veel piraten alleen maar schulden over aan hun kaping. En zien ze zich dus verplicht opnieuw een schip te enteren.

Hostis humani generi. Of ieders vijand. Zo noemde Cicero de piraat destijds al. En na al die eeuwen blijven zeerovers tot op vandaag voor beroering zorgen.

Vorige maand nog haalde de internationaal gezochte piraat Mohammed Abdi Hassan (60) de wereldpers toen hij na zijn landing in Zaventem de boeien omkreeg. En straks in december is er de release van Captain Phillips, het waargebeurde verhaal van het Amerikaanse schip MV Maersk Alabama, dat Somalische piraten in 2009 kaapten.

Om zijn bemanning te sparen gaf kapitein Phillips, gespeeld door Tom Hanks, zichzelf op als gijzelaar. De film was dit weekend in Engeland meteen goed voor een opbrengst van 3,5 miljoen euro. Dat is een gangbaar bedrag dat bedrijven ophoesten om hun gekaapt schip, vracht en bemanning weg te krijgen uit Somalische wateren.

De Wereldbank, de Verenigde Naties en Interpol hebben een rapport klaar dat de immense geldstroom daar in kaart brengt. Tussen 2005 en vorig jaar streken piraten in de Hoorn van Afrika tussen de 250 en 305 miljoen euro aan losgeld op.

Raketwerpers

De wateren aan de Hoorn van Afrika worden intussen beschouwd als de meest gevaarlijke ter wereld. Sinds 2006 is de export van de visserij vanuit Somalië met 28 procent gezakt. Voor het verslag praatten de onderzoekers met dertig ex-piraten, allemaal geboren en opgegroeid in Somalië. Ze stapten in de piraterij voor één reden: geld. Ze zoeken ook geen excuses. Ze zeggen dat het hun eigen beslissing was.

Vroeger waren piraten nog groepjes die in familieverband 300 euro investeerden in een wapen en een ladder om een schip te enteren. Elk beetje piraat opereert vandaag de dag in een professionele criminele groep, meestal in clans. Ze zijn uitgerust met raketwerpers, AK-47's en gps-systemen die geschonken worden door investeerders.

Als de scheepseigenaar uiteindelijk losgeld betaalt, gaan die geldschieters met het meeste geld lopen: tussen de 30 en 75 procent van het uitbetaalde bedrag. Diegene die het meeste geld stak in schepen, wapens en comfort krijgt het meeste.

Het onderzoek toont dat piraten gemiddeld tussen de 22.000 en 55.000 euro verdienen met één kaping. Een bekeerde piraat bekende aan de Youth Organization Against Piracy in Garowe, Puntland, dat hij betrokken was bij de kaping van een schip dat vrijgegeven werd voor 1,8 miljoen euro. Hun investeerders kregen 600.000 euro, hij als gewone piraat en dus voetvolk 30.000 euro. Van die 30.000 euro gaf hij 7.500 euro uit aan een auto, 15.000 euro leende hij aan een vriend die het kwijtspeelde in een kapingsoperatie. De overige 7.500 euro deed hij in Garowe op aan 'ontspanning'. Het is te zeggen: aan alcohol uit Ethiopië, qat uit Kenia en prostituees uit Djibouti, Ethiopië en Somaliland. Andere oud-piraten vertellen identieke verhalen.

Komt daarbij dat de meeste piraten wekenlang aan boord zitten van een gekaapt schip zonder geld. Ze consumeren alles op poef. Voor 5 euro bellen naar familie? Dat is dan 10 euro.

En dan zijn er nog sommige organisatoren en investeerders die hun piraten koest houden met boetes. De onderzoekers van de Wereldbank konden beslag leggen op een document dat de werkomstandigheden aan boord regelt: slecht behandelen van een crewlid? 3.500 euro boete. Negeren van een bevel? 7.500 euro boete. In slaap vallen tijdens een missie? 3.500 euro boete.

"Dit systeem is een van de redenen waarom de meeste piraten aan één klus niet genoeg hebben. Omdat ze dikwijls zoveel schulden hebben opgebouwd dat ze zonder een nieuwe kaping nooit hun schulden kunnen betalen", staat in het rapport.

Ook om het losgeld te tellen, valt de investeerder terug op specialisten. De bankbiljetten worden onderzocht door mensen die er iets van kennen, meldt het rapport. Er komen mensen aan boord met professionele apparaten om vals geld te detecteren en de biljetten te tellen. Want het kost een tijdje om 1,5 tot 2 miljoen euro in briefjes te tellen.

Mensensmokkel

Door de toegenomen zichtbaarheid van militaire en private bewakingsdiensten in het probleemgebied is het aantal kapingen beginnen dalen in 2011. In 2012 kaapten Somalische piraten 15 schepen in vergelijking met 48 in 2009, 50 in 2010 en 31 in 2011.

De gemiddeld betaalde som losgeld liep vorig jaar wel al op tot 3 miljoen euro. De Wereldbank probeert in het rapport een antwoord te geven op de vraag wat er met al dat geld gebeurt. Iets wat vaak terugkeert is qat, een plant waar de gemeenschappen in de Hoorn van Afrika al duizenden jaren op kauwen vanwege de stimulerende werking. Terwijl het normaal op straat in Somalië te koop is voor 35 euro de kilo betalen de piraten aan boord een drievoud voor de drugs.

Een groot deel van wat ze verdienen met piraterij gaat dus naar qat, terwijl die winstgevende handel vaak ook in handen is van de investeerders van de piraten. Het geld gaat ook naar het omkopen van politici en naar het witwassen van het misdaadgeld in restaurants, hotels en vastgoed. Sommige financiers investeren het in andere misdaadvormen als mensensmokkel.

Volgens de Wereldbank, Interpol en de Verenigde Naties toont de kaping van de Belgische steenstorter de Pompeï ook dat het geld niet in Somalië blijft. De onderhandelaar van de piraten had namelijk banden met Dubai, in de Verenigde Arabische Emiraten. De autoriteiten lokaliseerden het geld tot op bankrekeningen in dat land. "Deze zaak toont duidelijk de linken tussen Somalische piraten en de uiteindelijke bestemming in het buitenland", klinkt het.

Volgens de onderzoekers staat het ook vast dat een deel van het piratengeld ook gaat naar Al-Shabaab, de islamitische terroristische organisatie. "In Harardhere staan piraten 20 procent van het losgeld af aan Al-Shabaab", aldus de onderzoekers.

Overigens: piraterij brengt niet alleen geld op. Volgens de berekeningen in het rapport brengt piraterij de economische belangen van de wereldhandel elk jaar 13 miljard euro schade toe.