Het dilemma van de uitstelmama

Steeds minder baby's worden er in België geboren. De crisis speelt daar weliswaar een rol in, maar de grootste oorzaak zijn de uitstelmoeders: vrouwen die omwille van hun carrière wachten met kinderen krijgen. Dat zei gynaecoloog Hendrik Cammu (VUB) onlangs in deze krant.

De cijfers spreken voor zich: beviel Miet Modaal een kwarteeuw geleden op haar 25ste van haar eerste spruit, dan gebeurt dat nu vlot vier of vijf jaar later. En van de 70.319 kinderen die in 2011 in Vlaanderen werden geboren, had 2,2 procent (1.547 baby's) een moeder van 35 of meer. Zes jaar daarvoor was dat 1,9 procent, dik 200 minder dus.

"'Ik ben nu net zo goed bezig op professioneel vlak', hoor ik vaak van patiëntes", legt Cammu uit. "Meestal zijn dat hoogopgeleide vrouwen van rond de 35 die een goede baan hebben, goed geld verdienen, naar leuke feestjes en tentoonstellingen gaan, en die dan aan mij vragen hoe lang ze nog hebben voor ze dat moeten verruilen voor een leven met pampers en papflessen." Het antwoord is: niet lang meer. De vruchtbaarheid van een vrouw gaat vanaf haar 37ste steil omlaag.

"Toch is er schijnbaar een geloof dat je nooit te oud wordt voor kinderen, omdat we beschikken over hulpmiddelen als kunstmatige inseminatie en in-vitrofertilisatie. Dat is dus fout", zegt Paul Devroey, vruchtbaarheidsspecialist op rust. "Deze medische procedures zijn vooral bedoeld om onvruchtbare jonge mensen te helpen. Kijk naar de praktijk: de behandeling van een 28-jarige vrouw heeft een slaagkans van 50 procent. Is dezelfde vrouw tien jaar ouder, dan daalt die tot 20 procent, en daarna zet die tendens zich nog steiler door."

Devroey pleit ervoor dat vrouwen een AMH-test laten doen, een eenvoudige bloedprik die de kwaliteit van de eicellen kan bepalen. "Zijn die waarden bij een vrouw van 28 al laag, dan is invriezen van de eicellen aangewezen. Invriezen is een veilig en erg efficiënt procedé. De kwaliteit van de eicellen gaat met de jaren sterk achteruit, en het is precies die factor die doorslaggevend is. Hoe oud de baarmoeder is waarin ze wordt ingeplant, speelt daarentegen geen rol."

Je eicellen laten invriezen op je 28ste en ze laten inplanten op je 38ste geeft meer kans op zwangerschap, voegt Devroey toe, maar de kans op complicaties tijdens de zwangerschap blijft zeer groot. Ook het kostenplaatje is niet min: bloedprik noch het invriezen of inplanten van eicellen wordt terugbetaald. Voor de hele procedure tel je algauw tussen 2.000 en 3.000 euro neer.

Toch is zo'n AMH-test niet alleen geruststellend voor het individu, maar ook financieel efficiënt, vindt Devroey. "Je kunt er uiteraard niemand toe verplichten, maar de mogelijkheid moet worden aangeboden. Nu zijn al te weinig vrouwen ervan op de hoogte."

Niettemin vindt Devroey het verlate moederschap geen goede evolutie. "De limieten van de biologie zijn immers absoluut. Een vrouw van 42 heeft nog maar 10 procent kans om zwanger te worden, en het risico dat ze een miskraam krijgt, is één op de twee. Stelt u zich het verdriet en de ontgoocheling voor die daaruit voortvloeien, om nog maar te zwijgen van de financiële kosten voor de maatschappij."

"Mijn algemene kritiek is overigens dat velen het kindervraagstuk al te lang voor zich uit schuiven. Ik besef dat dit uitstel voortvloeit uit de moeilijke balans tussen werk, relatie en kinderen. Alleen, later gaat het niet makkelijker, het blijft dansen op een slap koord. Er is een kleine revolutie nodig, zodat mannen zich op precies dezelfde manier een ouder zouden voelen als vrouwen. Ik kan alleen maar vaststellen dat het vooral de vrouwen zijn die enorm veel inspanningen moeten doen om het allemaal klaar te krijgen. Maar het kan toch niet dat we altijd alleen aan moeders vragen hoe ze de boel combineren, terwijl we vaderser haast nooit mee confronteren? Hoog tijd dat de rol van mannen veel groter wordt."