'Meer sancties als Poetin niet inbindt'

Met dekking van de 28 EU-lidstaten stelde Belgisch EU-president Herman Van Rompuy vanuit zijn Brusselse Justus Lipsius-gebouw een onomwonden ultimatum aan het Kremlin. Na de "politieke kost" van Ruslands verbanning uit de groep van grootste industrielanden zullen ook bestaande Europese sancties verder kunnen worden opgevoerd "als de gebeurtenissen dat vereisen", waarschuwde hij, onverbloemd.

"Voorbereidende werken door de Commissie en de External Action Service voor mogelijk verdere doelgerichte maatregelen zijn gaande en zullen voortduren," zei Van Rompuy. Ook de Duitse bondskanselier Angela Merkel stelde bij aankomst nieuwe sancties in het vooruitzicht als gesprekken met Rusland niets opleveren.

Volgens Van Rompuy kan Poetin nieuwe strafmaatregelen enkel vermijden door van koers te veranderen. Het lijstje met eisen van de EU spreekt voor zich. Van Rompuy: "We roepen Rusland op om samen te werken met de verkozen en legitieme president (van Oekraïne) en actief bij te dragen aan inspanningen om de situatie te de-escaleren. Door de terugtrekking van zijn troepen aan de grens, zijn invloed op de gewapende separatisten in oostelijk Oekraïne te gebruiken om hun illegale acties te stoppen, hen te laten ontwapenen, en de grensoverschrijdende passage van gewapende militanten en wapens naar Oekraïne (vanuit Rusland) te voorkomen. Door niet te beantwoorden aan deze kwesties draagt Rusland bij tot de toename van geweld in de oostelijke regio's."

De hoop op een de-escalatie is vooralsnog klein. Van Rompuy spreekt van een "zeer ernstige situatie" in Oekraïne.

Poolse bevrijding

Voor zijn aankomst in Brussel gebruikte ook VS-president Barack Obama al sombere taal. Op de herdenking van 25 jaar Poolse bevrijding van het communisme veroordeelde hij de 'Russische agressie' in Oekraïne scherp. "De dagen van keizerrijken en invloedssferen zijn voorbij. Grote naties mogen niet toegestaan worden om de kleintjes te vernederen, of hun wil op te leggen door de loop van een geweer", wees hij Poetin met de vinger. "En een pennenveeg kan nooit de diefstal van land in een naburige natie legitimeren," haalde hij ook diens recente annexatie van de Oekraïense Krimregio aan. "Hoe zouden we kunnen toestaan dat de donkere tactieken van de 20ste eeuw deze nieuwe eeuw definiëren?"

Daags na zijn beloofde investering van 1 miljard dollar aan militaire VS-steun voor oostelijk Europa beloofde Obama tijdens een ontmoeting met de kersverse Oekraïense president Petro Porosjenko, ook VS-steun voor de opleiding van het Oekraïense leger en politie "zodat ze kunnen afrekenen met de uitdagingen in delen van het land". Concreet zal de VS 'niet-dodelijk militair materieel' leveren aan het Oekraïense leger, zoals nachtkijkers. Ook de nabijgelegen NAVO-lidstaten Polen, Estland, Letland, Litouwen en Roemenië kregen gisteren van de VS-president de garantie dat ze beschermd zullen worden als Moskou zijn militaire avontuur verder zou durven uitbreiden. "Artikel 5 (van het NAVO-verdrag) is helder - een aanval op één is een aanval op allemaal. Als bondgenoten hebben we een bindende verdragsverplichting om jullie territoriale integriteit te verdedigen."

Ook Van Rompuy beloofde namens de EU steun aan president Porosjenko, die hij zaterdag in Kiev zal ontmoeten. "De verkiezingen waren een game-changer", zei hij. Van Rompuy kondigde in één adem aan dat het vrijhandelsluik van het Associatieverdrag tussen de EU en Oekraïne, waarvan het politieke luik al getekend werd op 21 maart, "ten laatste" getekend zal worden op 27 juni (als ook Moldavië en Georgië in Brussel hun handtekening zetten).

Een erg betekenisvolle stap, want net de beslissing van de verdreven Oekraïense president Janoekovitsj om het Associatieverdrag met de EU te verbreken in ruil voor samenwerking met Moskou zorgde eind vorig jaar in Kiev voor het massale straatprotest dat uiteindelijk leidde tot de recente omwentelingen.

De G7-leiders schoven gisterenavond aan een kleine, ronde, dinertafel aan. Zo kraakwit gesteven hun tafellaken was, zo eensgezind leken ze allemaal ook voor het oog van de fotografen. Toch konden tijdens de avond enkele plooien niet uit de weg worden gegaan.

Oorlogsbodems

Zo is Obama niet opgezet met Hollandes voornemen om deze maand door te gaan met de opleiding van honderden Russische matrozen die twee moderne, door Frankrijk gebouwde, oorlogsbodems van het Mistral-type moeten bemannen die recent door Moskou zijn aangekocht. Rusland wil ze inzetten in de Zwarte Zee.

Ook de hoop van de Franse president dat er vrijdag op de D-Day-herdenking in Normandië alsnog een ontmoeting zou komen tussen Obama en Poetin, wat een succes zou zijn voor de Franse diplomatie, werd gisteren door Witte Huis-woordvoerders de grond ingeboord. Hoewel ze zich twee keer in dezelfde ruimte zullen bevinden is Obama niet van plan om Poetin vrijdag te ontmoeten, zolang de Russische president niet wil inbinden.