Onschuldig in de dodencel

Normaal gezien had Michelle Byrom afgelopen donderdag een dodelijke injectie moeten krijgen. Het zou de eerste keer sinds 1944 zijn dat een vrouw geëxecuteerd wordt in de zuidelijke Amerikaanse staat. Maar op het laatste nippertje volgden nog een paar juridische bochten. De openbare aanklager eiste een executiedatum ten laatste op donderdag 27 maart, maar het Hooggerechtshof van Mississippi is daar niet op ingegaan. De reden is het nogal fikse bezwaar dat de advocaten van Byrom na haar veroordeling indienden. Die bestudeert het Hooggerechtshof nu. Byrom heeft geen idee wat er nu zal gebeuren.

In 2000 is de vrouw ter dood veroordeeld voor de moord op haar echtgenoot Edward in 1999. De openbaar aanklager won het pleit met het argument dat ze uit was op de 35.000 dollar die de levensverzekering en het vastgoed van haar man zouden opbrengen. Rechtstreekse bewijzen waren er niet en op het moment van de moord lag Michelle Byrom in het ziekenhuis.

Samenzwering

Wat evenwel tegen haar pleitte, is het feit dat ze, vanop haar ziekbed, alle schuld op zich nam nadat ze door de politie onder druk was gezet. "Wanneer je geen namen noemt, zal je zoon de schuld krijgen", zo kreeg de vrouw te horen. Waarop ze de schuld op zich nam. Toxicologen verklaarden op het proces dat die bekentenis "wellicht onbetrouwbaar is, aangezien ze verdwaasd was door de vele medicijnen die ze kreeg."

Aanvankelijk schoof zoonlief ook de schuld in zijn moeders schoenen. Maar later bekende hij dat daar niets van klopte. "Ik had na de moord de hulpdiensten gebeld en ik was zo bang, verward en gestrest dat ik tegen de politie om het even welke onzin uitkraamde om mijn eigen vel te redden", zo verklaarde Edward junior meteen na de feiten. Die 'onzin' kwam neer op een samenzwering waarbij Michelle, belust op het geld, haar eigen zoon en een vriend van hem de opdracht gaf haar man te doden. Ze zou de vriend, Joey Gillis, 15.000 dollar betaald hebben voor zijn diensten. Hij zou de trekker hebben overgehaald. De rechter geloofde die versie. Terwijl Byrom de doodstraf kreeg, kreeg haar zoon, in ruil voor een getuigenis tegen zijn moeder en zijn vriend, een celstraf van dertig jaar. Maar vorig jaar kwam hij al vervroegd vrij. Gillis kwam ook vervroegd vrij, in 2009.

'Leugens beu'

Nochtans had Edward jr. nog voor het proces verklaard dat hij de moord alleen pleegde. Met als motivatie dat hij het geweld en misbruik van zijn vader niet meer aan kon. Dat herhaalde hij in twee brieven aan zijn moeder nadat beiden al in de cel zaten. "Ik ben de leugens beu, moeder", schrijft hij. "Ik heb het gedaan. Niet voor het geld, maar voor het misbruik dat me is aangedaan. En omdat ik mezelf niet van kant kon maken", zo staat in de brieven. Gerechtspsychologen hebben bevestigd dat Edward junior die bekentenissen heeft herhaald.

De advocaten van Michelle Byrom eisen een nieuw proces. Ze wijzen op de bekentenissen van de zoon en op het feit dat net na de moord hij het geweer aanwees en kruit aan zijn vingers had plakken.

Een fatale fout in het nadeel van Michelle is dat de brieven van haar zoon niet op haar proces zijn voorgelegd. Omdat de advocaten die elementen niet tijdens de onderzoeksfase aanboden, weigerde de rechter ze later in het proces in overweging te nemen. Ook overtuigden haar advocaten Michelle om niet door een jury maar door een rechter te worden beoordeeld. Diezelfde rechter die de bekentenissen van de zoon weerde uit het proces.

"Hier is minstens een nieuw proces op zijn plaats", zegt Warren Yoder van het Public Policy Centre in Mississippi, dat de verdediging van de vrouw bijstaat. Of dat er komt is absoluut niet zeker. Richard Dieter, hoofd van het Death Penalty Information Center, gaat nog een stap verder. "Dit is een van de meest beschamende flaters van de laatste twintig jaar in doodstrafzaken."