'We willen toch niet Nederland worden?'

Terwijl er in 2007 minder dan 500 cannabisplantages in ons land werden opgedoekt, waren dat er in 2011 al meer dan duizend. Toxicoloog Jan Tytgat spreekt van dweilen met de kraan open en wil cannabis minder aantrekkelijk maken door het uit de verdoemsfeer te halen. Zijn pleidooi: een proefproject opstarten waarbij de overheid cannabis kweekt en verkoopt. "Zo hebben we ook een controle op de kwaliteit van de drug", zegt Tytgat. Minister van Volksgezondheid Laurette Onkelinx (PS) zegt het te willen bekijken. Brice De Ruyver, criminoloog en docent drugsbeleid aan de Rechtsfaculteit in Gent, verwijst het project naar de prullenmand.

De stijgende cijfers over opgerolde cannabisplantages spreken nochtans voor zich. Is het volgens u dan geen tijd voor actie?

"We mogen inderdaad niet blind zijn voor de verschuivingen op de markt sinds ze in Nederland zwaar worstelen met hun drugsbeleid. In Nederland is de druk groot en we voelen dat in België. Maar het is niet omdat Nederland een bocht van 180 graden maakt dat wij in dat gat moeten springen. Dat zou van een gigantische domheid getuigen. Ons land is klein, centraal gelegen en kwetsbaar. We zouden in no time allerhande overlast en criminaliteit aanzuigen. Door een overheidsbedrijf in cannabis op te starten zouden we nog verder van huis zijn dan vandaag."

Toxicoloog Tytgat zegt dat de overheid daarmee wél controle krijgt op de kwaliteit van de cannabis. Vandaag is er wiet in omloop met zodanig veel THC, de werkzame stof in cannabis, dat er van softdrugs amper sprake is.

"Het is zijn goed recht dat hij de problematiek benadert vanuit het gezondheidsoogpunt. Maar roken is ook ongezond, hé. Terwijl het proefproject van Tytgat het cannabisaanbod en de vraag zal doen verhogen. Meneer Tytgat vergeet ook dat er naast de volksgezondheid nog meer speelt. Wat met de veiligheid? Wat met de economische dimensie? En ook niet onbelangrijk: wat met de internationale dimensie? Want er zijn internationale verdragen die de kweek verbieden om de handel in en het gebruik van drugs terug te dringen. Dan kan de Belgische overheid niet het tegendeel doen door drugsproducent of dealer te worden. Ik denk dat er een aantal mensen rechtop zouden gaan staan als Brussel als hoofdstad van de Europese Instellingen de EU-regelgeving aan zijn laars lapt."

Conclusie: u schrijft het experiment al op voorhand af?

"Laat ons eerlijk zijn: veel meer dan een experimentje zou het voorstel van Tytgat ook nooit kunnen zijn of worden. In 2010 hebben we in Gent met de bio-ingenieurs onderzocht naar wat cannabis opbrengt. Alleen al in ons land is cannabis goed voor een jaarlijkse winst van 225 miljoen euro. Denk je dat die jongens zich echt zomaar zouden laten wegconcurreren door een overheidsexperimentje? Tytgat spreekt inderdaad ook over een zuivere cannabis met een zo laag mogelijke THC. Maar is de vraagzijde daar wel in geïnteresseerd? Ik denk het eerlijk gezegd niet. In welke mate zou je dan ooit kunnen concurreren met de criminele markt?"

Niettemin heeft ons land gefaald op vlak van het cannabisbeleid. Voor elke opgedoekte plantage verschijnt er onmiddellijk minstens één andere.

"Ik vind niet dat ons drugsbeleid heeft gefaald. Het cannabisgebruik is bij ons sinds midden 2000 gestabiliseerd. We zitten vandaag ongeveer in het midden van het Europese peloton. Spanje en Tsjechië die het bezit van cannabis wel uit het strafrecht hebben gehaald, zitten daarentegen in de kopgroep. Neen, we hebben geen goede redenen om tabula rasa te maken met het cannabisbeleid. Maar daarnaast zitten we wel met de realiteit: het is zeer druk op de lokale drugsmarkten. Het probleem is dat we nu bij het opdoeken van een cannabisplantage altijd, of toch meestal, alleen maar de handlangers oppakken en nooit de organisatoren. Terwijl dat het doel zou moeten zijn: die mannen hun winst confisqueren. We mogen niet blind zijn voor die uitdaging."