Jackpot voor de wereldgezondheid
Dat de dodelijkste ziektes wereldwijd minder levens eisen, is voor een groot deel te danken aan de Bill and Melinda Gates Foundation, zo stellen wetenschappers. De miljardenpot van de grootste liefdadigheidsinstelling ter wereld werkt.
"De witte olifant van de liefdadigheid, de zeldzame figuur. Dat is Bill Gates op en top", zo omschrijft Luc Tayart de wilde weldoener uit de VS. De directeur van de Koning Boudewijnstichting mocht de ex-Microsoftbaas ooit de hand drukken op een bijeenkomst in het Zwitserse Davos. Gates kwam er de kamer vullen, met zijn aura, ego en goede voornemens.
Volgens onderzoekers van de Global Burden of Disease-studie is het bewezen: dat de wetenschap en de Gates Foundation hun krachten bundelen, werpt vruchten af. De miljardenmachine van Bill en zijn Melinda helpt het tij te keren in de strijd tegen dodelijke ziektes als hiv, malaria en tbc.
Doel van de stichting is extreme armoede en ellendige leefomstandigheden in de opkomende landen uit de wereld helpen. Zo keerde de Gates Foundation al fabelachtige sommen uit aan vaccins, de strijd tegen aids en het onderzoek naar betere landbouwtechnieken.
Onlangs nog pompte de instelling geld in de ontwikkeling van de anticonceptiechip, het innovatieve zusje van de pil. Eerder dit jaar had de Foundation 100.000 dollar (zo'n 74.000 euro) veil voor elf projecten die het condoom van de toekomst maken. Momenteel mikt de organisatie op een grotere verspreiding van het vaccin tegen het rotavirus, dat jaarlijks 1 miljoen kinderen het leven kost. Eind vorig jaar liet Bill Gates al verstaan dat hij "optimistischer is dan ooit om alle kinderen een gezonde start te kunnen geven".
Uitpakken
Op een miljard hoeft de Foundation niet te kijken. Al jaren doet Bill Gates haasje-over met de Mexicaanse zakenman Carlos Slim voor de titel van rijkste man ter wereld. Van zijn fortuin van 70 miljard dollar (zo'n 59 miljard euro) stak Gates sinds 2000 al zo'n 28 miljard dollar (of 20,7 miljard euro) in de stichting. Jaarlijks verkoopt hij 80 miljoen Microsoftaandelen om zijn Foundation te spijzen. Het grootste deel van de pot komt dus van Gates zelf en van zijn goede vriend en beleggersgoeroe Warren Buffett. "Hun gezamenlijke jaarlijkse budget is groter dan dat van de Wereldgezondheidsorganisatie, weet Luc Tayart. "Daardoor kunnen ze enorm veel middelen inzetten."
Om andere collega-miljardairs aan te trekken organiseert Gates lezingen en chique diners, gaat Tayart verder. "Daar haalt hij zijn overtuigingskracht boven en streelt hij de ego's. Want in de VS is filantropie een statussymbool. Het is de gedroomde manier om met je rijkdom uit te pakken. In Europa is dat anders: wie hier op een berg geld zit, loopt daar niet mee te pronken."
Een eigen labo met onderzoekers heeft de Foundation niet. Altijd komen de centen bij derden terecht. Naar wie de miljoenen al dan niet afvloeien, daarop kwam eerder al kritiek. Want ook al telt de instelling duizend bekwame medewerkers, toch zijn het altijd de vier toppers die beslissen op welke ziektes ze inzetten: Bill en Melinda Gates, Warren Buffett en CEO Susan Desmond-Hellmann. Tayart: "Velen zeggen: ach, het is zijn geld, hij doet ermee wat hij wil. Anderen denken daar anders over, aangezien de donaties van de Foundation ook fiscaal voordelig zijn voor Gates."
Doelwit Afrika
Om de kritiek te pareren houdt Gates meer rekening met wat zijn wetenschappelijk adviseurs hem influisteren. Toch blijft hij mikken op de ontwikkelingslanden. Wereldwijde killers als kanker, dementie en obesitas zijn niet meteen zijn winkel, denkt Tayart. "Dat zijn ziektes die eerder gelinkt zijn aan de welvaartslanden. Daar blijft Gates voorlopig af. In de ontwikkelingswereld heeft hij ook het meest kans om op korte termijn succes te boeken."
Uitzonderlijk aan de stichting zijn haar nauwe banden met de Wereldgezondheidsorganisatie en de lokale overheden, meent Tayart. Anders dan andere filantropen opereert Bill Gates niet vanuit een ivoren toren.
En dat siert hem, vindt ook Tayart. "Gates is best oké. Alleen jammer van het Gates- syndroom. Zoals hij met miljarden strooit, beginnen mensen op den duur te denken dat ze miljoenen nodig hebben willen ze iets veranderen. Terwijl je ook met kleine giften grote dingen in gang kunt zetten. Wetenschappers hebben nu bewezen dat de centen van Gates werken. Maar de vraag blijft: had dit ook niet met minder geld gekund?"