U bent Facebooks product

Alle grote gebeurtenissen in uw leven, al uw vind-ik-leuks, al uw privé-antecedenten en uw professionele geschiedenis die u vrijwillig online hebt gezet: ze staan niet alleen op uw Facebookprofiel om de nieuwsgierigheid van uw vrienden te prikkelen. Degene die er écht benieuwd naar is, is Facebook zelf. Het bedrijf verdient zo'n 3,7 miljard dollar (2,8 miljard euro) aan advertenties die het zelf in de marge van zijn meer dan 900 miljoen Facebookprofielen plaatst. Of door andere bedrijven toe te laten om gerichte marketingcampagnes te voeren op basis van de tientallen gegevens die u zelf, vrijwillig, aan uw profiel hebt toevertrouwd. "Facebook is een marktstudiebureau", zegt David Perry, directeur educatie bij het Amerikaanse informaticabedrijf Trend Micro. "Het probeert uiteraard geen privacywetten te schenden, maar het levert demografische data op basis van de dingen waar je 'vind ik leuk' bijzet."

Na Facebooks mislukte beursgang in mei van dit jaar is de druk van beleggers op het bedrijf toegenomen: meer omzet, meer groei, of ze haken af. Die druk wordt al een jaar of twee zoetjesaan opgevoerd. Facebook voert continu elementen in die zijn gebruikers ertoe aanzetten om meer informatie over zichzelf prijs te geven. De invoering van de tijdlijn, bijvoorbeeld: er kunnen nu ook gebeurtenissen worden toegevoegd van voor de datum waarop u toetrad tot Facebook. Het netwerk ging andere websites ook de mogelijkheid leveren om een 'like'-duimpje op hun pagina's te plaatsen, en om in te loggen op andere internetdiensten via uw Facebook-inloggegevens, die stilaan een soort 'paspoort' worden voor alles wat u online doet.

Facebook op straat

Dat is echter nog niets. Een jonger wapenfeit is dat Facebook marketingbedrijven die hun eigen persoonsprofielen van individuen hebben gemaakt, met namen, e-mailadressen en telefoonnummers, die laat aanvullen met informatie die de personen in kwestie op hun profiel hebben gezet, en op basis daarvan heel gerichte advertenties kunnen doen verschijnen: op het profiel van die gebruikers zelf, maar ook op andere websites waarmee Facebook een partnerschap heeft afgesloten.

Facebook begint zijn greep zelfs uit te breiden naar de winkelstraten. Het werkt samen met Datalogix, dat grote hoeveelheden data ontgint op zoek naar trends, om het aankoopgedrag in Amerikaanse winkels te vergelijken met de advertenties die gebruikers op Facebook hebben gezien. Wanneer een klant na een aankoop bijvoorbeeld zijn naam, telefoonnummer en e-mailadres achterlaat (bijvoorbeeld via getrouwheidskaarten), worden die data gebruikt om via zijn profiel te achterhalen of hij reclame kan hebben gezien over het product dat hij heeft gekocht, en dus of die reclame efficiënt is geweest.

"We zijn, zeker de laatste jaren, meer en meer van onze persoonlijke gegevens vrijwillig beginnen weg te geven", zegt Marco Preuss, die research doet over het 'profilen' van internetgebruikers voor het computerbeveiligingsbedrijf Kaspersky. "Als die worden vergeleken met gegevens die u deelt zonder dat u het zich herinnert of zonder dat u het wist, zoals uw surfgegevens, wordt die info steeds waardevoller. Bedrijven kennen u beter dan u denkt."

Facebook zelf houdt vol dat het zich aan alle wetten en geoorloofde praktijken op gebied van privacy houdt. "We verkopen absoluut geen gebruikersinformatie", zegt directeur operaties Sheryl Sandberg. "We verdienen niet meer geld wanneer je meer gegevens met ons deelt. En we geven je informatie niet aan marketeers."

Maar dat 'niet doorgeven' is eigenlijk een kwestie van hoe je het definieert. Facebook geeft wel toe dat het kruisreferenties maakt tussen persoonsgegevens van andere bedrijven en degene die op het Facebookprofiel van personen staan, maar stelt dat beide partijen altijd de gegevens zelf verborgen houden voor elkaar. Privacywaakhonden zijn echter niet overtuigd: onder meer het Electronic Privacy Information Center diende een klacht in bij de Amerikaanse overheid over de praktijken van Facebook.

Er bestaat ook geen manier om te controleren wat Facebook met uw persoonlijke gegevens doet. "Onderschat nooit de mate waarin internetbedrijven, dus ook Google en Yahoo!, je als een product beschouwen", zegt Preuss. "Als internetbedrijven effectief geëngageerd waren om de persoonlijke gegevens van hun gebruikers te beschermen, zouden ze veel transparanter zijn over hoe ze dat aanpakken."