Gebrek aan betere leider maakte Berlusconi groot
Berlusconi zingt het al zeventien jaar uit en klampte zich ook de jongste uren hardnekkig aan de macht vast. Die koppigheid heeft hij uiteraard aan zijn eigen excentrieke persoonlijkheid te danken, al liet de politieke klasse hem vooral ook begaan bij gebrek aan alternatief.
"De vraag waarom Berlusconi zo mordicus aan de macht vasthoudt, is complex," zegt politicoloog Fulvio Cammarano van de universiteit van Bologna. "In de eerste plaats voelt Berlusconi zich superieur, hij vindt dat hij zowel in Italië als in het buitenland puik leiderschap aan de dag legt in crisissituaties. Hij beroept er zich ook op de Italiaanse politiek te hebben gered nadat het klassieke partijlandschap in de vroege jaren 90 was ingestort."
Maar dat is het politieke element, zegt Cammarano. "In Berlusconi's motivatie spelen altijd ook privéaangelegenheden mee, de rechtszaken met name waarin hij is verwikkeld. Zolang hij premier blijft, kan hij institutionele verplichtingen inroepen om niet op een zitting te verschijnen. Als hij aftreedt, blijft hij weliswaar nog altijd parlementslid maar verliest hij de protectie die hij tot nu toe met wisselend succes inriep. Intussen heeft Berlusconi ook in deze crisis weer zijn bekende 'ik of de chaos'-scenario opgevoerd. Hij is ervan overtuigd dat in het licht van de financiële crisis een regeringsdebacle alleen maar voor nog meer vertraging zorgt. Niemand lijkt bovendien happig om het roer over te nemen."
Achter de fata morgana van Berlusconi gaapt een politieke woestijn, meent ook Marc Lazar, verbonden aan de Romeinse universiteit La Sapienza. Aan Atlantico.fr zei Lazar maandag: "Als Berlusconi ten val komt, zie ik niet in wat er te gebeuren staat. Er doen meerdere scenario's de ronde (zakenkabinet, regering van nationale eenheid, verkiezingen, enzovoort, LD), maar dat zijn loutere hypotheses."
Italië bevindt zich in de paradoxale situatie, zegt Lazar, dat Berlusconi twee decennia lang de politiek heeft verpersoonlijkt en geantwoord heeft op de vraag naar leiderschap. "Maar als hij van het toneel verdwijnt, staat niemand klaar. Zijn eigen éminence grise, Gianni Letta, heeft geen charisma, in de centrum- en linkse oppositie dient zich niet één leider van formaat aan."
Met andere worden: "Berlusconi's ontslag lost de Italiaanse problemen niet op, want die zijn immens en veronderstellen de politieke en sociaaleconomische reorganisatie van het land."
Een laatste maar cruciaal aspect bij de bijna-ongenaakbaarheid van Berlusconi is volgens Aurélien Delpirou, auteur van Atlas de l'Italie contemporaine, "zijn voor Europa unieke mediamacht. Vergeet niet dat Berlusconi nog altijd vier tv-zenders en twee dagbladen bezit. Hij heeft een weergaloze greep op de publieke opinie, die hij ook zeer handig bespeelt. Hij is bijvoorbeeld zowel een conservatieve katholiek die tegen het homohuwelijk is als een man die complexloos met jonge vrouwen omgaat." (LD)