Wie wil nog oud worden?

Senioren zijn actiever dan ooit. Zopas nog kondigden de Rolling Stones aan deze zomer op Werchter Classic en Pinkpop te zullen optreden. Oud en versleten? Vergeet het maar. Op hun zeventigste zijn Mick, Keith en co nog steeds alive-and-kicking.

Ook de Britse actrice Joan Collins liet deze week nog eens van zich horen. In Londen trok de tachtigjarige Dynasty-ster alle aandacht naar zich toe door op de rode loper een selfie te nemen. Nu ja, een poging tot. Want de Britse kroonprins Charles sprong snel buiten beeld, terwijl een resem B-sterren elkaar rond het cameraatje verdrong. Een flauw afkooksel van het Oscarorigineel, maar Collins had haar selfie. Tachtig en mee met de hype, je moet het maar doen.

Senioren op festivalpodia, selfies, Facebook en Twitter. De tijd dat je als gepensioneerde uitgerangeerd onder een dekentje in de zetel kon zitten, lijkt voorgoed voorbij. Waarom willen 60-plussers per se jong, hip en mee zijn? De Nederlandse professor Jan Baars doet al jaren onderzoek naar ouder worden. In zijn boek Het nieuwe ouder worden heeft hij het over de paradox van de steeds jongere oudere. Wanneer we er vroeger voor kozen om goed of beter te verouderen, willen we nu alleen maar jong blijven. "De culture trend is dat jong-zijn wordt verheerlijkt", zegt hij daarover in de krant Trouw. "Er bestaat ook geen enkel concept van goed ouder-worden. Er is alleen een concept van jong-blijven. Haast iedereen die je spreekt over ouder worden, zegt dat ook: ik moet bezig blijven, ik moet actief zijn. Dát wordt gepropagandeerd."

Tragische kramp

De druk om jong te zijn, lijkt wel de nieuwe ziekte van de tijd. Een droombeeld gecreëerd door marketeers en reclamejongens. "Dat denk ik niet", zegt reclamemaker Jens Mortier. "Het iets van alle tijden: iedereen wil jong, gezond en sexy zijn. Dat is wat leeft bij de mensen. Die aspecten worden in reclame alleen uitvergroot. Ik denk niet ouderen zich hip gaan gedragen omwille van reclame. Er zullen er zeker zo zijn - Joan Collins wil er misschien wel wat krampachtig bijhoren - maar de meeste mensen zijn verstandig genoeg om daar op een goede manier mee om te gaan." Geen reclametruc dus. Toch gaan we steeds krampachtiger naar jeugdigheid op zoeken, terwijl het onze voorouders in veel mindere mate beroerde. "We worden alsmaar eerder als een oudere beschouwd", aldus Baars. "Tot eind jaren zeventig ging je op pensioen rond je 65ste en was je vanaf dat moment bejaard. In de jaren tachtig waren vakbonden ervan overtuigd dat ouderen plaats moesten maken voor jongere generaties. Werknemers van 50 à 55 moesten afvloeien en kregen plots de term 'ouderen' opgeplakt. Het is een puur economisch mechanisme dat we cultureel overgenomen hebben. Daarbij komt nog eens dat we gemiddeld steeds ouder worden. Net nu we alsmaar jonger willen blijven. Een pijnlijke paradox."

Dat is ook net wat het bij sommige ouderen zo tragisch maakt: steeds meer mannen en vrouwen klampen zich wanhopig vast aan wat ooit was. Zo zijn er de Madonna's van deze wereld die op 55-jarige leeftijd met strakgetrokken gezicht 28-jarige gastjes aan de haak slaan. Een mislukte poging om waardig te verouderen. "Niets maakt zo oud als de ijver om jong te zijn", wist Seneca al ten tijde van de Romeinen.

Andere focus

We hebben een probleem met de onbeheersbaarheid van het ouder worden. Slechts weinigen kunnen accepteren dat we deel zijn van de natuur. "Al hechten we een te groot belang aan onze chronologische leeftijd", zegt Baart nog. "De kalenderleeftijd zegt helemaal niets over een persoon. De ene 65-jarige is de andere niet. De verschillen tussen ouderen zijn enorm en hangen niet samen met leeftijd. Sekse, opleidingsniveau en sociale economische status wegen zwaarder door. Dat zijn gigantische verschillen die niets met leeftijd te maken hebben."

Waardig ouder worden. Gemakkelijk gezegd, maar blijkbaar niet bij iedereen even gemakkelijk gedaan. Het is slechts weinigen gegeven om jeugdig te blijven en toch hun leeftijd te omarmen. Actrice Gilda De Bal (63) getuigt. "Het is ondertussen bijna twintig jaar geleden dat ik beslist heb om mijn haar niet meer te kleuren. 'Je gaat er als een oude doos uitzien', zei iedereen. Tot het zover was. Ik krijg vaak reacties à la 'ik zou het ook doen als ik zo'n mooi wit haar had'. Maar als je niet stopt met verven, zal je nooit weten hoe je natuurlijke haar eruit ziet. Ik probeer zo sportief mogelijk om te gaan met mijn leeftijd. Dat heb ik mijzelf aangeleerd."

"Natuurlijk doe ik mijn best om mee te zijn met wat er gebeurt. Ik vind het ongelooflijk dat de Stones nog altijd op festivals staan. Maar, weet je, wie zich niet zo op zijn leeftijd focust, voelt niet dat ie veroudert."