Inertie is niet altijd de oplossing
Mor Shani toont met 'Flatland' hoe je in een mum van tijd, met een minimum aan middelen, een verhaal met maximale impact kunt vertellen.
Er valt veel, heel veel te zien, te horen en te beleven op TAZ. In stationsloodsen, appartementsgebouwen, parken, scholen, tenten, ziekenhuizen, ondergrondse parkeergarages, aan dokken, op dijken en daken, op alle denkbare en ondenkbare plekken kan jeugdig theatertalent zijn ei kwijt.
Zo'n weldadig overaanbod is een luxe. Luxe brengt luxeproblemen met zich mee. Over luxeproblemen mag een mens niet luidop zeuren. Maar toch, op sommige dagen kan het een beetje zoeken zijn tussen al dat jong werk. Zoeken naar vonkjes, naar pareltjes, naar eitjes waar op gebroed is. Laat staan naar afgewerkte producten, voorstellingen - hoe lang of kort ze ook zijn - die voor de volle duur blijven fascineren.
Op dergelijke dagen stop ik met zeuren, word ik zelfs weer helemaal blij wanneer het JongWerkprogramma mij naar Mu.ZEE loodst. Tussen al dat museumwit kom je er deze week Mor Shani tegen. Althans zijn voorstelling Flatland en nadien Wholehearted.
Fundamentele keuzes
Shani (1985) groeide op in Israël, werd professioneel danser en vervolgde zijn opleiding in Nederland aan de ArtEZ-dansacademie. Met niet veel meer dan het lijf en de leden van vier dansers wikkelt deze choreograaf een intrigerend verhaal af. Die danserslichamen, dat heeft belang, schragen ook een hoofd. Met gezichten die spreken. Eentje ook letterlijk: aan het microfoonstatief heet een man iedereen welkom maar vraagt zich langs de neus weg af hoe het komt dat we hier zijn aanbeland. "Misschien worden we wel allemaal gedreven door eenzaamheid? Eenzaamheid is een van de grootste problemen van deze tijd."
In zijn verdere uitleg komen we te weten dat de man neuroloog is. Vanuit zijn fascinatie voor de werking van het menselijk brein, in het bijzonder de verschillen tussen rechter en linker hersenhelft, concludeert hij dat iedereen fundamenteel kan kiezen. Je kiest ervoor om bij je eigen veilige zelf te blijven of je zet de stap naar de ander. Je kiest voor de eensgezindheid of voor het conflict. Voor de gebalde vuist of voor de open armen. Die tweesprongen, weet hij, gelden zowel op micro- als op macroniveau.
Littekens
Een interessante gedachte die verder onderbouwd, geïllustreerd en aangevuld wordt. Tijdens die uiteenzetting bewegen de drie andere dansers in een spannend spel van aantrekken en afstoten. Van zacht tegen hard. Van collectief synchroon versus individueel. Spannend, omdat je op dat moment al een verschrikkelijke confrontatie hebt meegemaakt.
Plots, zonder aanwijsbare oorzaak, keren drie mannen zich tegen de vierde. Een willekeurige primitieve geweldpleging. Er wordt ook echt op los geklopt en gemot. De aanval gebeurt in een flits, hij is al voorbij nog voor je als kijker uiting kan geven aan je verontwaardiging. De wonden worden daarna weer gelikt, maar de littekens zijn toch geslagen, het gevaar geïnstalleerd, al wordt dat meteen half gesust. 'War is over' staat subtiel te lezen op de rug van het T-shirt van het slachtoffer.
Ingenieus en geraffineerd ontvouwt Shani zijn bespiegelingen over de menselijke keuzevrijheid langs meerdere sporen. Dansers zijn ondertussen lief voor elkaar. Ze bouwen aan een harmonieus samenleven. Ze zorgen voor elkaar, ze omhelzen, strelen, troosten, vangen op. Maar hen voluit vertrouwen doe je toch niet meer.
In een bloedstollend eindbeeld werpt Shani alle opgesomde dilemma's terug de zaal in. Tijdens een tergend trage, gewelddadige scène stel ik mij als toeschouwer ineens vragen bij mijn eigen keuzes. Bij mijn eigen inertie. En bij die van de mensen rond mij. Shani brengt letterlijk iets over, schudt hardhandig wakker. Zadelt je zachtaardig met een gewetenskwestie op. Op dergelijke dagen stop ik met zeuren.
Mor Shani staat met twee voorstellingen op TAZ. Wholehearted speelt nog tot vrijdag 3/8.