'Occupy Wall Street' brengt Spaans protestvirus naar Amerika

De demonstranten, die met zo'n 2.000 waren, gingen van het financiële district naar het stadhuis. Eerst bleven ze op het voetpad. Maar toen ze aan de brug naar Brooklyn kwamen, ging de meerderheid over het wegdek in plaats van over de voetgangersbrug. De politie greep niet in. Maar toen de eerste betogers bijna halverwege de brug waren, omringden de ordediensten de groep met oranje netten en begonnen ze met de massa-arrestatie. Er was geen verzet. Ook een reporter van The New York Times werd gearresteerd maar later die dag vrijgelaten. In Los Angeles, Albaquerque en Boston waren er soortgelijke betogingen. In de laatste stad werden 25 demonstranten aangehouden.

De 'harde kern' van de beweging bestaat uit enkele honderden vooral jonge mensen die al twee weken een pleintje vlak bij Wall Street bezetten. Ze noemen zich de '99 percenters' en richten hun pijlen op dat ene procentje van Amerika dat volgens hen alle macht bezit en de wereld naar de donder helpt. De beweging lijkt elke dag te groeien en spreidt zich uit naar andere steden. In meer dan 70 andere Amerikaanse steden zijn soortgelijke acties begonnen of gepland.

Nieuwe Amerikaanse revolutie

Zucotti Park, tussen Wall Street en Ground Zero, is omringd door kantoorgebouwen die zo hoog zijn dat hun top op een mistige dag als vandaag niet te zien is. Ze vormen het surrealistische decor voor de op een nomadenkamp lijkende bezetting van de '99 percenters'. Aan de ingang van het plein, dat door de bezetters herdoopt is tot 'Liberty Square', geeft een groot bord de toon aan: "This financial district is responsible for most of the poverty and the suffering of the planet."

Tijdens ons bezoek zijn er zo'n duizend mensen op het plein en zijn er allerlei activiteiten aan de gang. Er is een keuken waar eten wordt bereid voor iedereen, er is een EHBO-tent, die voorlopig weinig werk heeft. Aan een tafeltje geeft een advocaat gratis juridisch advies, aan een ander zit een bouwvakker met voor zich alle medicijnen die hij moet slikken. Op een bord staat dat hij ziek werd nadat hij het puin van 9/11 hadden helpen opruimen en dat hij geen enkele hulp krijgt om zijn medische kosten te betalen.

Er is een 'performance place', waar gezongen en gedanst wordt. Er zijn 'workshops' over onderwerpen zoals de schuldencrisis en 'hoe oorlog Wall Street rijk maakt'. Overal zijn discussies aan de gang. Vele mensen zijn slogans aan het schilderen op borden: "People, not profit", "Wall Street is War Street", "Eat the rich". Het valt op dat de slogans veel aanklachten bevatten maar weinig concrete eisen. "Dat is juist goed", vindt John, een bezetter van het eerste uur. "Concrete eisen kunnen altijd gerecupereerd worden door de een of andere belangengroep. Ze zijn een obstakel voor de expansie van onze beweging. Ons doel is niet een wetsvoorstel te doen goedkeuren maar het bewustzijn te verhogen dat er een fundamentele verandering, een nieuwe Amerikaanse revolutie nodig is."

Dat klinkt wat zoals de Tea Party, de rechtse protestbeweging die ook fel gekant is tegen Wall Street. In sommige media wordt de 'Occupy Wall Street'-beweging dan ook beschreven als de linkse tegenhanger van de Tea Party. Maar terwijl de Tea Party geëvolueerd is naar een drukkingsgroep binnen de Republikeinse partij, voelen de 99 percenters niets voor een soortgelijke rol in de Democratische partij. Ze spreken minachtend over de 'Republicrats', omdat beide grote partijen volgens hen met handen en voeten gebonden zijn aan Wall Street.

Wat in de slogans en gesprekken ook opvalt, zijn de vele verwijzingen naar de Arabische Lente, naar het protest in Griekenland en Spanje. De bezetters voelen zich deel van een internationale verzetsdynamiek. Vooral de bezettingen van de Spaanse plaza's worden vaak vernoemd als inspiratiebron. Zoals in Spanje zijn de meeste bezetters studenten, werklozen en andere jongeren. Zoals in Spanje is de beweging geweldloos, pluralistisch, bezorgd over de uitholling van de democratie, antikapitalistisch maar vaag over het alternatief.

Ze begon op 17 september, op initiatief van enkele internetgroepen. De bedoeling was Wall Street te bezetten, wat natuurlijk niet lukte. Wel betogen de bezetters nog elke dag richting Wall Street, waar ze door de politie worden tegengehouden voor ze het beursgebouw kunnen bereiken. De politie heeft de beweging onbedoeld wind in het zeil gegeven. Een week geleden gingen agenten na afloop van een betoging enkele deelnemers te lijf met pepergas. Tachtig betogers werden aangehouden. Dat ongeprovoceerde geweld kreeg media-aandacht en wekte verontwaardiging op, die de rangen van de bezetters aandikte. "Niet alle agenten namen eraan deel," vertelt Kim, terwijl ze ons de kneuzingen toont die ze toen opliep, "maar sommige waren als ontketende beesten." Of de massa-arrestatie van zaterdag de beweging zal afremmen of aanwakkeren, valt nog af te wachten.

Het plein ontruimen is voorlopig geen optie. Het is eigendom van een van de kantoortorens ernaast. Zolang de eigenaars daarvan geen ontruiming vragen, kan de politie niet ingrijpen. De bezetters geven hen geen excuus. Er is geen zwerfvuil. Zelfs de bloemperken zijn in onberispelijke staat.

Zoals op de Spaanse plaza's zijn er dagelijks 'volksvergaderingen'. Het probleem is dat de politie het gebruik van luidsprekers verbiedt. Daarom worden de woorden van elke spreker herhaalt door een koor van schreeuwers. Het effect is vaak komisch en niet bevorderlijk voor echte discussie. Maar dat zet geen domper op de haast euforische sfeer. De bezetters zijn van plan om hun actie nog weken lang voort te zetten.