Op de rechtbank

Vooraan in de assisenzaal staat tussen de bewijsstukken zijn blauwe fiets, en terwijl buiten de lente met luide trom haar intrede doet, overvalt mij deze vreemde bedenking: zou Kim De Gelder wensen dat hij met die fiets een ritje kon maken, genietend van de weldaad van de eerste zonnestralen? Zouden, met andere woorden, door het hoofd van deze moordende jongeman ook 'normale' gedachten flitsen? In zekere zin was het die vraag waarop dokters, psychologen en psychiaters afgelopen dinsdag een antwoord zochten: wat is het eventuele ziektebeeld van De Gelder?

"Hij is bleker dan gisteren", fluistert een Nederlandse journaliste me toe, maar dat kan ik niet beoordelen, want ik ben hier voor het eerst. Aan het woord is de psycholoog die De Gelder in de gevangenis van Brugge behandelde. Hij zegt dat "schizofrenie zeker niet kan worden uitgesloten" en is "relatief zeker" van bipolariteit, maar durft over psychoses geen uitspraken te doen. Psychiater Guido Stellamans verklaart dan weer dat De Gelder psychotisch en ontoerekeningsvatbaar is. Volgens hem is hij ook autistisch, hoewel hij eerder verklaarde dat "in elk geval" geen diagnose van schizofrenie gesteld kan worden - een tegenstrijdigheid waarvoor de voorzitter hem hard aanpakt.

Het voelt alsof ik naar het falen van psychologie en psychiatrie zit te luisteren, al gaat het hier natuurlijk niet om exacte wetenschap, en weet bovendien niemand zeker wat De Gelder wel of niet heeft geveinsd. Toch bekruipt me een wrang gevoel, wanneer psychiater Stellamans door zowel de voorzitter als de procureur-generaal wordt geroosterd. In het relaas van de psycholoog die net getuigde, schemerde óók tegenspraak, en, zei de man letterlijk, "ik denk dat ik over alles geen zekerheid heb". Híj werd evenwel niet op de korrel genomen, en ik kan de gedachte niet van me afschudden dat Stellamans ook hard wordt aangepakt omdat hij de eerste is die De Gelder ontoerekeningsvatbaar noemt.

De voorzitter noemt ontoerekeningsvatbaarheid een juridisch begrip waarover Stellamans zich als arts niet mag uitspreken, en dat begrijp ik, maar hangt over dit proces ook niet de angst dat De Gelder ontoerekeningsvatbaar zou worden verklaard? Als maatschappij voelen we ons daar waarschijnlijk ongemakkelijk bij: een man die heeft geraakt aan datgene wat ons het dierbaarst is, onze kinderen, willen we zo streng mogelijk bestraft zien. Internering past minder goed in dat plaatje, zelfs als ook dat betekent dat hij levenslang achter slot en grendel zit. Vrij wil ik deze ook man nooit meer zien rondwandelen, maar als De Gelder effectief een psychiatrisch patiënt is, moet hij als dusdanig worden behandeld.

Wanneer ik in de vooravond naar buiten wandel, dwarrelen zonnevlekken over de trappen van het gerechtsgebouw. Twintig meter verderop dolt op een speelplein een vader met zijn dochter. "Glijbaan, papa!", gilt ze. Ik denk terug aan de discussie tussen psychiater en voorzitter, die maatschappelijk van groot belang is, maar in het licht van de spelende vader en dochter meteen bijzaak wordt. Want ziehier het enige wat in deze zaak van letterlijk levensbelang is: nooit zullen de vermoorde baby's van Fabeltjesland kinderen worden die voelen hoe weldadig de kracht van de eerste zonnestralen is.