Geluk zit in de genen
Geluk zit in een specifiek stukje gen en dat verklaart waarom mensen in Latijns-Amerika en Afrika ondanks meer geweld en armoede gelukkiger zijn dan mensen in veilige rijke landen. Dat toont de eerste studie die een verband tussen geluk en nationaliteit aantoont.
De moorden en verkrachtingen swingen er de pan uit en ze behoren tot de armste landen ter wereld, maar toch voelen mensen in Latijns-Amerika en delen van Afrika zich opmerkelijk gelukkiger dan in landen als Duitsland en Italië. En de belangrijkste verklaring daarvoor is genetica. Dat rapporteren twee onderzoekers in het wetenschappelijke vakblad Journal of Happiness Studies.
Geluksonderzoek is hot en af en toe wordt een stukje DNA in verband gebracht met een groter geluksgevoel. Ultiem doel is uitzoeken of op basis van die kennis medicijnen tegen depressie kunnen worden ontwikkeld.
Maar het is voor het eerst dat onderzoekers een verband onthullen op nationaal niveau. En het lijkt erop dat hun resultaten kunnen verklaren waarom zelfmoordcijfers zo hoog liggen in landen zoals het onze, terwijl geluksniveaus stukken hoger liggen in Mexico, Nigeria, Colombia en Ghana.
Klimaat
De onderzoekers, professor antropologie Michael Minkov (Varna University of Management in Sofia, Bulgarije) en psycholoog Michael Harris Bond (Hong Kong Polytechnic University) baseren zich op de World Values Survey, nationaal representatieve onderzoeken naar geluk en welbevinden. Die nationale geluksgegevens hebben ze gekruist met een specifieke genetische variant, die de aanmaak van anandamide regelt. Dat is een substantie die zintuigelijk genot verhoogt en pijn helpt reduceren.
Daaruit blijkt een sterk verband tussen die variant en geluk. In Mexico, het land met de meeste 'erg gelukkige' mensen, komt de variant het meest voor. Ook in Colombia, Venezuela, Ecuador, Ghana en Nigeria komt de variant vaak voor. In Irak, Jordanië, Hong Kong, China, Thailand en Taiwan komt de variant het minst vaak voor en zijn de mensen het minst gelukkig.
België zit niet in het onderzoek, maar noordelijke Europese landen zoals de Scandinavische melden zich veel gelukkiger dan Centraal-Europese en Zuid-Europese landen. Ook hier blijkt dat de specifieke genvariant de doorslag geeft.
De vraag hoe het komt dat de genvariant die zo gelukkig maakt in specifieke landen en regio's meer voorkomt, beantwoorden de onderzoekers met een hypothese. De geluksversie duikt vooral op in tropische en koude gebieden en veel minder in landen met een matig klimaat. Minkov en Bond schuiven daarom de hypothese naar voren dat het mogelijk gaat om een genaanpassing die helpt omgaan met de stress van een onvriendelijk klimaat, door dus zintuiglijk genot te verhogen en pijnervaring te milderen.
Het duo benadrukt daarnaast dat ze niet willen beweren dat ze 'het geluksgen' gevonden hebben. Ze zien een sterk verband, maar er spelen ook andere factoren. Zo hebben de Russen en de Esten ook vaker dan gemiddeld de genvariant die hier is ontdekt, maar scoren die landen lager op de geluksschalen. "Dat heeft zeer wellicht te maken met de economische en politieke moeilijkheden in Oost-Europese landen", zeggen de auteurs.
Ze bestudeerden ook de impact van het klimaat, welvaart en rijkdom, ziekte en regeringsvorm, om zo de impact van de genvariant duidelijk te krijgen. Het klimaat speelt zeker ook mee, zo blijkt. Maar tegen de verwachtingen in geldt dat niet of toch een stuk minder voor de andere factoren die klassiek met geluk in verband gebracht worden.
"Zich ontspannen en gelukkig voelen hangt niet af van de rijkdom en veiligheid van een land", zegt Minkov. "De genetische variant weegt veel meer door en de correlatie tussen geluk en veiligheid lijkt hier zelfs net omgekeerd te werken. Het zwaarste geweld ter wereld is er in Latijns-Amerika en Sub-Sahara-Afrika, en net daar leven de meest ontspannen en gelukkigste mensen."
Zinkend schip
Geneticus Gert Matthijs (KUL) stelt dat de methode solide is, maar benadrukt toch dat je het resultaat niet zomaar op individuen kunt toepassen. "Voorspellen of één persoon met die variant ook echt gelukkiger zal zijn is niet hetzelfde als voorspellen of er in een land waar de variant veel meer voorkomt ook meer gelukkige mensen zal tellen, zoals hier.
"Genetica, context én toeval bepalen wat één persoon meemaakt. Je kunt die genvariant hebben en dus voorbestemd zijn om erg gelukkig te zijn en de volgende dag je kind verliezen. Voorspellen of iemand met geluksgenen ook gelukkig is in de echte wereld, is even moeilijk als voorspellen wanneer welk schip waar zal zinken."