'Piloten vallen nu al in slaap in cockpit'

Het voorstel van de Europese luchtvaartautoriteit EASA moet zorgen voor een algemene Europese regelgeving. Nu bepalen de lidstaten namelijk zelf hoe lang en hoe vaak piloten mogen vliegen. "Wij willen de wetgeving harmoniseren", zegt Dominique Fouda van EASA. "De bedoeling is om de veiligheid van het Europese luchtruim verder te verbeteren."

Al vrezen piloten en vakbonden net het omgekeerde. Door de nieuwe wet zouden heel wat piloten langere nachtshifts moeten uitvoeren. Nu mogen piloten in België 's nachts tien uur vliegen. Dat zou na de wetswijziging 11 tot 12 uur moeten worden. "Je moet het hele pakket bekijken", benadrukt Fouda. "Een nachtvlucht staat in ons voorstel gespecificeerd als een vlucht na 17u 's avonds. Dat is nu in heel wat lidstaten niet het geval, waardoor piloten in de praktijk 's nachts veel langer vliegen dan 10 uur."

Nico Voorbach van de European Cockpit Association (ECA) is niet onder de indruk. "Dit is compleet onverantwoord", zegt hij. "De nieuwe wet geeft piloten de toestemming om een toestel aan de grond te zetten als ze 22 uur wakker zijn. Dat is gewoon gevaarlijk. De regelgeving druist in tegen verschillende wetenschappelijke studies." Om hun actie kracht bij te zetten, lanceerde ECA de website 'dead-tired.eu'. Zowat 91.000 mensen ondertekenden daar een petitie tegen het voorstel.

Ook Belgische piloten zijn ongerust. Volgens hen vallen er nu al piloten in slaap in de cockpit. "Zeker tijdens nachtvluchten waarbij er slechts twee piloten zijn", zegt een charterpiloot. "Je moet goede afspraken met met je copiloot. Op zich is het geen probleem als je een kwartiertje je ogen laat rusten terwijl de ander alles goed in de gaten houdt. Eenmaal in de lucht, vliegt het toestel toch op automatische piloot. Problematischer is het als beide piloten liggen te dommelen."

Bij een andere Belgische piloot een gelijkaardig verhaal. "Ik heb al twee keer geweigerd om op te stijgen, omdat ik te vermoeid was. Vooral de onregelmatige uren wegen. De ene dag moet je om 3u op pad, de andere dag pas 's avonds laat. Officieel zijn er voldoende uren ingepland om te slapen, maar in de praktijk loopt het mis. Het is niet omdat je officieel vanaf 16u mag rusten, dat je dan meteen in slaap valt. Zo werkt een lichaam niet."

Francis Uyttenhove, piloot op rust en woordvoerder van de Belgian Cockpit Association (BECA), treedt de anonieme getuigen bij. "Er zijn verschillende gevallen bekend in Europa waarbij beide piloten in de cockpit lagen te slapen. In die zin is het onbegrijpelijk dat het EASA de regels nog wil versoepelen. Zolang alles gesmeerd loopt, is er geen probleem. Maar bij slecht weer, technische problemen of een incident op het vliegtuig heb je een alerte piloot nodig. We kunnen alleen maar hopen dat er geen crash nodig zal zijn om de wetgevers dit duidelijk te maken."

Volgens Eddy Van de Voorde, luchtvaarteconoom aan de Antwerpse Universiteit, is er nog geen reden tot paniek. "De huidige werkplanning van piloten valt al bij al mee. De zomermaanden zijn inderdaad druk, maar in de winter is het een pak rustiger. Het zal wel eens voorvallen dat beide piloten in de cockpit liggen te slapen, maar dat zijn uitzonderingen. Bovendien zijn er voldoende veiligheidsmechanismen ingebouwd. Oververmoeide piloten moeten zelf aangeven dat ze niet fit zijn om te vliegen."

Toch vindt ook Van de Voorde de nieuwe regelgeving geen goed idee. "Wetenschappelijk onderzoek heeft uitgewezen dat het niet aangewezen is om 's nachts langer dan tien uur te vliegen. Onder druk van de vliegmaatschappijen wil Europa het aantal uren nu toch opdrijven. Dat lijkt me niet verstandig."

Het Belgisch Directoraat-Generaal van de Luchtvaart ziet geen graten in het Europese voorstel. "Wij gaan sowieso voor de Europese harmonie", zegt Thomas De Spiegelaere. "België zal geen unilaterale beslissingen nemen. Als Europa een voorstel lanceert, dan is daar degelijk studiewerk aan voorafgegaan."