Kremlin gooit oprichter van eigen sociaal netwerk
Sociale media zijn een drijvende kracht achter politiek protest. Russische veiligheidsdiensten hebben via een omweg de controle overgenomen over het populaire VKontakte. Oprichter Pavel Doerov is de pineut.
Na maanden van gekibbel is er duidelijkheid over de positie van Pavel Doerov, de oprichter van de Russische evenknie van Facebook, VKontakte. Hij is ontslagen, al heeft hij dat zelf uit de pers moeten vernemen. "Blijkbaar hadden de aandeelhouders niet het lef mij hier zelf van op de hoogte te stellen", schrijft Doerov op zijn persoonlijke pagina, waar hij ruim zes miljoen volgers heeft.
Het lijkt in het huidige klimaat in Rusland onvermijdelijk, merkt Doerov zelf op. Het grootste sociale netwerk is behalve een baken van vrije meningsuiting ook de drijvende kracht achter vele vormen van politiek protest. "VKontakte is volledig onder controle gekomen van Igor Setsjin en Alisjer Oesmanov", schrijft Doerov. Setsjin is de directeur van oliebedrijf Rosneft, Oesmanov een industriele investeerder die de afgelopen paar jaar veel investeerde in Amerikaanse techbedrijven. De twee investeringsbedrijven die VKontakte nu in handen hebben, zijn gelieerd aan de Russische veiligheidsdiensten.
Protesten Kiev
De 29-jarige Pavel Doerov is een kleurrijk figuur. Hij maakt furore in het uitgaanscircuit in Sint-Petersburg, schrijft anarchistische pamfletten en vouwt van bankbiljetten vliegtuigjes die hij vanuit zijn kantoor op een drukke winkelstraat laat neerdalen. De laatste maanden leidt hij een teruggetrokken bestaan, op de vlucht voor zowel de publiciteit als de Russische veiligheidsdiensten. Zijn laatste project, de berichtendienst Telegram, neemt een enorme vlucht nadat Facebook het populaire WhatsApp binnenhaalde en Telegram de gebruikers meer privacy beloofde.
Ruim een week geleden publiceert Doerov een aanmaning van de Russische veiligheidsdiensten waarin staat dat VKontakte bepaalde gegevens moet vrijgeven. Het gaat om data over een reeks groepen omtrent het protest in Kiev. Volgens Doerov heeft hij dat geweigerd, en heeft hem dat zijn aandelenpakket in VKontakte gekost, met 12 procent geschat op honderden miljoenen euro's.
Met ruim 250 miljoen geregistreerde gebruikers is VKontakte niet alleen het grootste sociale netwerk in Rusland, maar speelt het ook een belangrijke rol in de voormalige Sovjet-Unie en Israël. VKontakte lijkt sprekend op Facebook, op veel vlakken is het een kopie. Toch verschilt VKontakte, bijvoorbeeld in de vrijplaats die het is voor illegaal gedownloade films en muziek. Er gaat in Rusland geen feestje voorbij of iemand plugt een laptop of mobiele telefoon aan een speakerset voor muziek op VKontakte. Sinds de oprichting van de site is er een continue copyrightstrijd met grote mediabedrijven.
Doerov is niet van plan naar Rusland terug te keren. Samen met zijn team is hij op zoek naar een nieuw hoofdkwartier in Midden-Europa. "We hebben een hekel aan bureaucratie, politiestaten, grote overheden, oorlog, socialisme en overregulering", schrijft Doerov.