Totale make-over voor Elisabethzaal
De Koningin Elisabethzaal in Antwerpen wordt gesloopt en heropgebouwd als concert-en congrescentrum. Tussen december 2009 en nu is het ontwerp aanzienlijk uitgebreid en bijgestuurd. Het complex wordt zomer 2016 opgeleverd. Kostprijs: 70 miljoen euro.
Eind december 2009 werd het winnende ontwerp van Ian Simpson Architects uit Manchester gepresenteerd: de Koningin Elisabethzaal, pal naast de Zoo en het Centraal Station in Antwerpen, zou grondig gerenoveerd en licht uitgebreid worden. Als einddatum werd lente 2013 vooropgezet. Intussen zijn we zover, maar de werken moeten nog starten. In de voorbije jaren zijn er veel hindernissen opgedoken en oplossingen gevonden.
In het oorspronkelijk ontwerp was er te weinig rekening gehouden met de congresfaciliteiten. De Elisabethzaal moet immers multifunctioneel worden: een combinatie van een concertzaal op wereldniveau - de thuishaven van deFilharmonie -, een zaal voor theater, dans, musical en popconcerten, plus een polyvalent congrescomplex. Dat leverde nogal wat hoofdbrekens op: zo moesten een achtertoneel, technische ruimtes boven het podium en bijkomende keukens geïntegreerd worden. En hoe bouw je een orkestbak die moeten kunnen zinken in een kelder, terwijl de zaal zweeft boven haar foyer?
Inmiddels had de Koninklijke Maatschappij voor Dierkunde (KMDA), de eigenaar en uitbater van Zoo en Elisabethzaal, bijkomende panden opgekocht aan de kant van de Carnotstraat. Die konden zorgen voor broodnodige extra ruimte want een hedendaags congrescentrum moet over veel moduleerbare conferentie- en expositiezalen beschikken wil het meetellen in het internationale circuit.
Bij verder onderzoek bleken de muren en de vloerplaat van de huidige Elisabethzaal, gebouwd in 1960, te dun: bij een renovatie zouden die alleen maar voor problemen zorgen. Uiteindelijk stelde het architectenbureau uit Manchester voor om de huidige zaal te slopen en weer op te bouwen. De principes van het ontwerp van Ian Simpson Architects bleven evenwel bewaard: de concert- en congreszaal wordt naadloos verbonden met de als monument beschermde zalen van de Zoo, waaronder de beroemde Marmeren Zaal.
Tussen oud en nieuw wordt een atrium gecreëerd dat volop daglicht moet brengen in het hart van het complex.
"De keuze voor nieuwbouw levert alleen maar voordelen op", zegt architect Ian Simpson. "We kunnen de ontvangsthal laten zakken tot op straatniveau, zodat er geen trappen meer zijn. De Elisabethzaal zelf wordt een intieme, warme zaal met een wandbekleding in hout. Ze heeft een capaciteit van 1.850 tot 2.000 plaatsen, afhankelijk van de configuratie als concert-, theater- of congreszaal. Doordat we een nieuwe zaal bouwen, hebben we de akoestiek compleet onder controle. We werken samen met het internationaal gereputeerde Kirkegaard Associates uit Chicago. De huidige zaal kreeg een quotering van 6 op 10 voor akoestiek, de gerenoveerde zaal kon maximum 8.3 halen. Kirkegaard geeft de nieuwe zaal een waarde van 9.3, een indrukwekkende verbetering."
Een levend huis
De Elisabethzaal wordt de thuishaven van deFilharmonie, die haar kantoren en repetitieruimten op het Eilandje verlaat. Jaarlijks zal het orkest kunnen beschikken over 45 concertdagen en honderd repetitiedagen in de nieuwe zaal. "We zijn ongeduldig," zegt Hans Verbugt, intendant van deFilharmonie. "We hebben al te lang rondgereisd. Een zaal op topniveau is essentieel voor een orkest." In 2016 kan deFilharmonie meteen haar zestigjarig bestaan vieren in de nieuwe zaal. Het orkest zal meer concerten brengen in Antwerpen en wil, in samenwerking met partners als deSingel, van de Elisabethzaal een levend huis maken.
Door alle aanpassingen is de kostprijs geklommen tot 70 miljoen euro. De Vlaamse overheid brengt 57,2 miljoen euro in, een bedrag dat al in 2009 vastlag. KMDA zorgt voor de extra 13 miljoen euro. Het budget kon onder controle blijven doordat op decoratieve elementen werd bespaard: zo zijn de vergulde mozaïektegels op de wanden en het dak van de Elisabethzaal vervangen door sobere keramische en metalen tegels.
Maandag begint de sloop van de panden aan de Carnotstraat, na de zomer is de Elisabethzaal zelf aan de beurt. In 2016 verrijst er dan achter de art-nouveaugevels van het Astridplein een state-of-the-artcongres- en concertcentrum. Het eerste internationale congres is al geboekt voor herfst 2016.