De zieke man Europa
Wie denkt dat de economie in een dip zit waar we snel uit geraken, dwaalt. Uitspraken van Europese toppolitici bieden de burgers geen hoop. Europa is hopeloos op zoek naar een exit uit de crisis.
"Er zijn mensen die nog altijd denken dat we te kampen hebben met een tijdelijke dip in de economie. Dat we dat over enige tijd wel weer goedmaken door inhaalgroei. Zo is het niet", zegt Jeroen Dijsselbloem. De Nederlandse minister van Financiën en voorzitter van de machtige eurogroep toonde zich afgelopen weekend op topoverleg bij het IMF bijzonder pessimistisch over de toekomst van Europa.
Ook zijn Duitse collega Wolfgang Schäuble liet weten dat er de komende jaren door de vele besparingen niet veel van Europa moet worden verwacht. "Wie denkt dat Europa als aanjager van de groei zal fungeren, moet ik toch een gebrek aan realisme verwijten", zei hij in Washington.
De reden voor de Europese wanprestatie is niet ver te zoeken. De Europese leiders hebben tot dusver geen afdoende antwoord gevonden op de crisis, die door de banken werd veroorzaakt. De euro is gered, de banken zijn gered, maar de economie ligt op apegapen.
In heel Europa klinkt alsmaar luider de kritiek op de aanpak van de crisis. Europa bespaart zich kapot. Het is tijd om het besparingsbeleid bij te sturen en de economie weer wat meer zuurstof te geven. Maar daar hebben Dijsselbloem en Schäuble geen boodschap aan.
Uit ander vaatje tappen
"Onbegrijpelijk dat Europese politici zulke negatieve uitspraken doen", zegt Rudy De Leeuw, voorzitter van de socialistische vakbond ABVV. "Ze geven het verkeerde signaal aan de bedrijven. Wie wil er nog investeren in Europa, als die regio zichzelf als avondland afschildert? Het besparingsbeleid heeft zijn limieten bereikt. Het wordt tijd dat de Europese overheden uit een ander vaatje tappen."
De vakbonden roepen al jaren dat het besparingsbeleid nefast is voor de Europese economie. Sinds gisteren hebben ze in hun strijd tegen het Europese hakbijlbeleid een machtige bondgenoot bij. Bill Gross, topman van het obligatiefonds Pimco, vindt het huidige besparingsbeleid nefast voor Europa. Als beheerder van een fonds van 289 miljard dollar wordt Gross gezien als de 'woordvoerder' van de financiële markten.
"Bijna de hele eurozone en het Verenigd Koninkrijk zijn verkeerd als ze geloven dat besparingen, zeker op korte termijn, leiden tot echte groei. Zo werkt het niet", zei hij in een interview met de Financial Times. Volgens Gross zijn 'de markten' het beu om door de Europese politici als reden voor hun besparingen te worden ingeroepen. "Op lange termijn is het wel belangrijk om je begroting en schulden onder controle te houden, maar de vraag is hoe snel je op korte termijn besparingen doorvoert."
De boude uitspraken van de Pimcobaas misten hun effect bij de Europese beleidsmakers niet. Voorzitter José Manuel Barroso van de Europese Commissie voelde zich geroepen om te reageren. "Het besparingsbeleid heeft zijn limieten bereikt", verwees hij gisteren in een speech naar de protesten in Zuid-Europa tegen het gevoerde beleid. "We moeten naast het terugdringen van overheidstekorten en overheidsschulden meer doen om de economische groei aan te zwengelen."
EU-president Herman Van Rompuy maakt zich zorgen over de duur van de crisis. Hij pleit voor directe maatregelen om jobs en economie te ondersteunen. "Want we hadden gehoopt dat groei en werkgelegenheid sneller zouden heropleven dan momenteel gebeurt."
De EU-president waarschuwt evenwel dat er geen kant-en-klare oplossingen voor de crisis bestaan. "We zullen nog jaren moeten wachten op beterschap, alles hangt af van de economische groei die we kunnen realiseren. Het is een illusie dat je welvaart kunt opbouwen door meer schulden aan te gaan."
Geen alternatief
Door de crisis stijgt de werkloosheid zienderogen. Miljoenen mensen zitten zonder baan. In Spanje, Griekenland en Portugal zit een recordaantal mensen zonder werk. Grootste slachtoffers zijn de jongeren, die nog moeilijk aan de bak komen. Hebben zij nog een boodschap aan het Europees project als dat geen enkel perspectief biedt?
"De conservatieven in Europa maken de jongeren bang. Voor hen is er vandaag geen enkel alternatief", waarschuwt De Leeuw. De vakbondsleider ziet evenwel geen reden om het Europese project op te doeken, "anders verval je in nationalisme en speel je in de kaart van partijen zoals de PVV in Nederland, de ware Finnen of extreem-rechts in Hongarije".
In Europese kringen bestaat de vrees dat radicalere partijen veld zullen winnen bij komende verkiezingen nu de crisis verder oprukt. Wat dat betreft waren de jongste verkiezingen in Italië, waar een meerderheid van de kiezers tegen Europa stemde, een wake-up call.
"De radicalisering van de kiezer is het grootste gevaar dat Europa vandaag bedreigt", zegt Europakenner Hendrik Vos (UGent). "Bij grote delen van de bevolking baadt Europa in een negatieve sfeer. Maar het is een illusie om te denken dat elk land apart opgewassen is om de crisis aan te pakken. Er is geen alternatief voor Europa, als je ziet voor welke uitdagingen we staan op het vlak van economie, klimaat, globalisering en misdaadbestrijding. Dat uitleggen wordt de belangrijkste taak van de Europese leiders in de komende maanden."