Een gereglementeerde boekenprijs: do or don't?

1 Wat is de gereglementeerde boekenprijs?

Deze maatregel verbiedt boekenverkopers om hoge kortingen te geven op nieuwe boeken. De regel blijft tot zes maanden na de verschijningsdatum van het werk gelden. Wie hetzelfde boek in de boekenwinkel om de hoek, een keten of online koopt, moet dus min of meer dezelfde prijs betalen.

Boekhandelaars hopen hiermee te voorkomen dat ketens, grootwarenhuizen of andere prijsbrekers massaal bestsellers inkopen om ze vervolgens met grote kortingen te verkopen.

De gereglementeerde boekenprijs staat in het culturele luik van het Vlaamse regeerakkoord en moet nog een wet worden. "Een regeerakkoord is altijd vaag. De regels en details van het decreet zullen nog verder onderhandeld en uitgewerkt worden", zegt Jef Maes, hoofd van het kenniscentrum van Boek.be. Die belangenorganisatie van Vlaamse boekhandelaars, uitgevers en verdelers dringt al jaren aan op dit soort maatregel. "Wij schoven een maximumkorting van tien procent naar voren, maar dat moet allemaal nog ingevuld worden door de minister van Cultuur."

2 Waarom zijn de boekhandelaren vragende partij?

"Bibliotheken en boekhandelaars hebben een belangrijke vitrinefunctie," zegt Maes. "Ze behoren tot de weinige plekken waar lezers kennismaken met nieuwe of onbekende boeken. Wanneer supermarkten publiek lokken door slechts een paar bestsellers aan te bieden mét extreme kortingen, dan moet de boekhandel zijn voorraad verkleinen en gaat die vitrinefunctie deels verloren. Op dat moment komen klanten niet meer in aanraking met minder bekende werken. Dankzij de gereglementeerde boekenprijs maken we het speelveld gelijk. Dan wordt de boekhandel een veel logischere stap dan de supermarkt."

Voorstanders van de maatregel hopen ook dat kleine boekenwinkels de winst, die ze opnieuw via bestsellers binnenrijven, gaan gebruiken om een ruimer aanbod in te slaan.

3 Worden boeken nu duurder?

In Nederland vloeide er de laatste maanden heel wat inkt over de vaste boekenprijs. Boeken zouden door de wet namelijk duurder worden, waardoor de verkoop zou dalen. Ook in België wijzen tegenstemmen op dit argument. "Er zullen minder boeken verkocht worden, en consumenten zullen massaal gaan voor de elektronische alternatieven," waarschuwde econoom Paul De Grauwe dit jaar nog in deze krant. "Een vaste boekenprijs zal de boekhandelaars niet redden. Integendeel."

Maes stipt aan dat het nieuwe jasje van deze 'vaste boekenprijs' alle voordelen van de Nederlandse regeling overhoudt en de nadelen omzeilt. "Zo is die buffer van zes maanden erg belangrijk. Daarna kunnen er wel extra kortingen worden gegeven. Op die manier worden boeken helemaal niet duurder voor de consument."

Nederlandse economen merkten al op dat we niet zeker kunnen zijn dat een boekhandelaar dankzij de regel méér zal gaan investeren in minder populaire boeken. Maes countert: "Deze maatregel biedt hen vooral extra zuurstof, deze verkopers houden zoveel van boeken dat zij die extra inkomsten zullen gebruiken om hun aanbod te verbreden. Dat is trouwens belangrijk om zich te kunnen onderscheiden ten opzichte van andere verkooppunten."

4 Wat met Amazon of Bol.com?

Hierover staat in het regeerakkoord nog niets, maar Boek.be adviseert alvast dat ook webwinkels genre Amazon en Bol.com gelijk zijn voor de wet. "Ook buitenlandse bedrijven die Nederlandstalige boeken verkopen in Nederland vallen onder de Nederlandse wet", zegt Maes. "Tegen online handelaars die deze regels overtraden, zijn processen gevoerd die ze keer op keer hebben verloren."

5 Zal de maatregel werken?

De effecten van de gereglementeerde boekenprijs meten blijft moeilijk, omdat de boekenmarkt het de laatste jaren sowieso moeilijk heeft. Engeland schafte een gelijkaardige wet af in 1995, en zag het aantal boekenwinkels drastisch dalen. Het aantal verkooppunten (waaronder supermarkten) steeg dan weer, net als het aantal titels. Zweden en Denemarken lieten de regel ook varen en merkten dat de boekenmarkt een verschraling doormaakte, waarbij de aandacht vooral naar bestsellers ging.

In Nederland is de literaire wereld eerder verdeeld over de wet.

Boek.be zet alvast het grote geschut in, want de Vlaamse regering beloofde ook een imagocampagne om lezen opnieuw sexy te maken.