Venus vormt even tache de beauté op zon
Een team van het Belgische Instituut voor Ruimte-Aëronomie is naar het Noorse Svalbard getrokken om de Venusovergang waar te nemen. Bij dit astronomische verschijnsel schuift de planeet Venus als een zwart stipje voorbij de zon.
Een Venusovergang lijkt op een zonsverduistering, met het verschil dat de planeet Venus, in tegenstelling tot de maan, niet groot genoeg is om de zon volledig te verduisteren. We zien enkel een klein zwart knikkertje over de zon bewegen. De vorige Venusovergang was op 8 juni 2004, maar op de volgende moeten we wachten tot 2117. Dat het SOIR-team, pas opgericht in 2006, dit nu kan meemaken, is dus een buitenkansje: "Dit is zeker een hoogdag voor ons", zegt Valérie Wilquet, SOIR-wetenschapper.
Het SOIR-team bevindt zich nu in Svalbard, op 1.300 kilometer van de Noordpool. Die plek is ideaal omdat het er nu 24 uur per dag licht is. De transit start om 00.09 en eindigt om 6.55 uur. In ons land is de Venustransit woensdag enkel te zien vanaf zonsopgang om 5.28 uur, maar het KMI voorspelt dat er door de bewolking en de neerslag weinig kans is op een Belgische waarneming. "In Svalbard kunnen we de hele nacht opblijven en de overgang perfect volgen. Misschien wel in shifts", lacht Wilquet.
Buiten zonnestelsel
Het Belgische team heeft zijn naam van het SOIR-instrument aan boord van de satelliet Venus Express, die zich in een constante baan rond Venus bevindt. "Het SOIR-instrument meet de straling van het zonlicht nadat het door de atmosfeer van Venus gegaan is", vertelt Wilquet. Door die metingen te vergelijken met rechtstreeks zonnelicht kan informatie vergaard worden over de samenstelling van Venus' atmosfeer.
Vroeger was zo'n Venusovergang wetenschappelijk belangrijk omdat het toestond de afstand tussen de aarde en Venus, en tussen de aarde en de zon te meten. "Sinds de jaren 60 meten we die afstanden met satellieten en zijn ze dus gekend. Maar ook nu nog is de studie van Venus, en zeker van de overgang heel interessant", zegt ze beslist. In de komende dagen zullen de aanwezige wetenschappers nagaan in hoeverre ze met hun meetinstrumenten Venus correct kunnen observeren. "We weten dat Venus een atmosfeer heeft, maar kunnen we dat ook zien met onze instrumenten? Als blijkt van wel, is dat heel goed nieuws voor onderzoek naar exoplaneten, de planeten buiten ons sterrenstelsel", verduidelijkt Wilquet.
De Koninklijke Sterrenwacht van België zal ook paraat staan om het fenomeen te volgen met de satelliet Proba-2. Wie op eigen kracht een poging wil doen om de Venusovergang te spotten, heeft een telescoop of verrekijker met zonnefilter nodig. Een eclipsbrilletje werkt ook, maar naar de zon kijken met het blote oog kan onherstelbare oogschade veroorzaken.
Het team heeft voor de gelegenheid een specifieke website ontworpen met informatie over de Venusovergang, inclusief een blog van hun belevenissen in Noorwegen. "We willen de jeugd tonen dat wetenschap heel interessant kan zijn."