Het nieuwe gezicht van Amsterdam

Er is geen beter vertrekpunt dan de NDSM-werf, in het noorden van Amsterdam, aan de overkant van het water. De terreinen van de Nederlandsche Dok en Scheepsbouwmaatschappij, ooit de grootste scheepswerf ter wereld, werden na het definitieve faillissement in 1984 bezet door krakers en criminelen. Wie er niets te zoeken had, bleef er liever weg. Tot het stadsbestuur zo'n tien jaar geleden het water overstak, en allianties begon te sluiten met projectontwikkelaars.

Nederlanders zijn top in stadsontwikkeling en hebben recentelijk het potentieel van hun industrieel erfgoed ontdekt. In Eindhoven is trouwens hetzelfde aan het gebeuren met Strijp-S, het voormalige fabrieksterrein van Philips. Reporters jubelen daar al van "Klein Berlijn". Dat kun je van dit deel van Amsterdam nog niet zeggen, maar ze zijn goed op weg.

Van 's morgens vroeg tot 's avonds laat meren elke tien minuten gratis overzetboten aan. Wie de falende Fyra en de dure Thalys links wil laten liggen, kan hier trouwens de auto kwijt zonder te betalen. Voorlopig toch, want het (peperdure) betalend parkeren deint uit naar de wijde omtrek van Amsterdam.

Op het zonnige terras van de IJ-kantine is het fijn wachten op het veer. Je kijkt uit op de mysterieuze onderzeëer die hier al jaren plompverloren scheep ligt. Wie kranen en containers kan appreciëren, haalt hier z'n hart op. In de oudste en hoogste kraan van de werf (Kraan 13, 35 meter) moet na restauratie deze zomer al een exclusief hotel (1 kamer, 2 suites) open gaan. In de enorme voormalige scheepssmederij zit RedBull, Greenpeace komt er volgend jaar bij. MTV, Hema, een groot skatepark, festivals en bijna elke week een nieuw café: Amsterdam-Noord bruist, zoals men dat zegt. In de Van der Pekstraat onderbreken cupcakeshops en coole tweedehandswinkels de monotonie van halalslagers en matrassenwinkels. Vraag is of halalklanten gediend zijn met cupcakes, maar het is voorlopig aan de spreekwoordelijke kniesoor om daarover te malen.

Kroon op het werk

Eten op een spectaculaire locatie en met dito uitzicht kan op het REM-Eiland, een platform dat in 1964 werd gebouwd om vijf mijl in de zee de omroepwet te omzeilen. Hier werd de eerste, illegale, commerciële zender TV Noordzee uitgezonden, het tv-broertje van Radio Veronica. Bekijk ook de zalige nieuwsverslagen uit die tijd op de website van het restaurant, remeiland.nl. Vier maanden lang kon Nederland proeven van series als Zorro en The Saint. Een inval van de overheid betekende het einde van TV Noordzee, het REM-Eiland werd een meetpost van de Rijkswaterstaat. Na de ontmanteling in 2006 is het als restaurant heropgebouwd op het puntje van de kades van de Houthavens. Die passeer je met de boot die aan de werf vertrekt en je afzet aan de achterkant van het Centraal Station.

Tegenover dat station glinstert (bij mooi weer) Eye. Het nieuwe filmmuseum is de kroon op het werk van het IJ, een andere buurt die ontbot in het noorden van Amsterdam. Een ijsschots, een straaljager of gewoon een meesterlijk gebogen hoop staal: het ontwerp van het Weense bureau Delugan Meissl is spectaculair. De geestelijke vaders bleven overigens weg van de officiële opening op 4 april 2012, uit onvrede met het grote scherm dat buiten het ontwerp om is opgetrokken tussen zaal en foyer. Voor de brandveiligheid, reageerde een woordvoerster van Eye. "In de Nederlandse bouw valt nu eenmaal niet te ontkomen aan regels."

Eye is een bibliotheek en een bioscoop, een museum en een café. Kijk op de website voor het actuele programma. Maar ook zonder film is het hier zalig, zeker als de zon verblindend door de enorme vensters van het café schijnt. In de zomer gaat het openluchtcafé aan de Tolhuistuin, een cultureel centrum in het vroegere bedrijfsrestaurant van Shell, weer open. Fijne volgorde: hier aperitieven (of borrelen, zoals Nederlanders dat noemen) met uitzicht op de lichtjes van Amsterdam in het water en dan eten bij Hotel de Goudfazant.

Hommage aan Brel

De culinaire emancipatie van de Nederlander is ingezet! We weten allemaal dat er ondertussen meer tweesterrenrestaurants boven de Moerdijk fonkelen dan in eigen land. Maar wie een trapje lager gaat kijken, niveau de betere brasserie, komt nog te vaak bedrogen uit. Op een paar uitzonderingen na (Café Katoen, Grand Café De Jaren en een kushandje voor Maoz: goedkope falafelketen met kraakverse, originele saladbar à volonté) is een snelle, relatief goedkope én lekkere hap in het centrum moeilijk te vinden.

Hotel de Goudfazant is een van de vlaggenschepen van een gastronomische trend die stadskrant Het Parool uitriep als "Nouveau Ruig: koks met baarden serveren eerlijk eten in een eenvoudig decor". Voor Hotel de Goudfazant betekent dat een voormalige machinehal, een enorme betonnen ruimte waar de grote bar en open keuken voor ruimtelijk inzicht zorgen. De stoelen zijn rood en van plastic, de tafels gedekt met lakens in wit papier en standaard voorzien van onophoudelijk bijgevuld kraantjeswater, nog zo'n kenmerk van de nieuwe ruige keuken. Voor dertig euro (!) komen er drie gangen: tarte tatin van roodlof met een beetje scherpe geitenkaas, roodbaars, risotto en rode biet en geen dessert maar koffie.

De Goudfazant is (nog) geen hotel, de naam komt uit het nummer waarin Jacques Brel de burgerij te kijk zet als vieze vettige varkens. Belgiës beste wordt achter de toog nog eens geëerd met een ingelijst portret.

Jarig

In Amsterdam vind je doorgaans minstens één geweldige tentoonstelling. In ons geval Van Gogh, in de uiterst schattig (ophaalbrug, kasseien, gracht) gelegen Hermitage. De Amsterdamse spin-off van de Russische grande dame ontfermt zich nog tot 25 april over 75 duizelingwekkende schilderijen. Dan is de renovatie van het veertig jaar oude Van Goghmuseum klaar. Dit voorjaar heropent ook het langverwachte (tien jaar) Rijksmuseum de deuren. Eveneens vers uit de steigers: de uitbreiding van het Stedelijk Museum, in de vorm van een enorme badkuip.

Andere verjaardagen: de Amsterdamse grachten (400 jaar oud), het Concertgebouw (125 jaar), dierentuin Artis (175 jaar), de afschaffing van de slavernij (150 jaar), het Frans Hals Museum (100 jaar), Toneelgroep Amsterdam (25 jaar) en Heineken (150 jaar).

Maar hét feest van het jaar vindt plaats op 30 april met de inhuldiging van koning Willem Alexander en koningin Máxima. Mogelijk niet de beste timing voor een weekendje weg naar Amsterdam.

Info: ndsm.nl, remeiland.nl, hoteldegoudfazant.nl, monkbouldergym.nl, skateparkamsterdam.com, eyefilm.nl, aan-de-amstel.nl

Wij verbleven in het Notting Hill Hotel, zeer goed gelegen op het kruispunt tussen De Pijp, het oosten en het westen van Amsterdam. Westeinde 26. www.hotelnottinghill.nl

Drie maal blowen

1Tweede Kamer (Heisteeg 6) De stijlvolste coffeeshop. Verse lelies, veel hout, art deco op het behang en in de lichten. Piepklein, lekkere muziek, Amsterdamse bediening ("Als je gaat blijven meezingen, kan ik beter de muziek afzetten").

2Dutch Flowers(Singel 387) Als de Tweede Kamer vol zit, ligt om de hoek een andere optie. Serveert, zeer uitzonderlijk voor een coffeeshop, alcohol. Op een toeristische locatie, dus veel toeristen. Maar wel gezellig.

3Mellow Yellow(Vijzelgracht 33) De oudste coffeeshop. In 1973 wordt in een gekraakte bakkerij een theehuis geopend door Wernard Bruining en zijn vrienden, die er ook hasj verkopen en roken. Vandaag zijn er zo'n 200 coffeeshops in Amsterdam.

Drie maal borrelen

1Door 74 (Reguliersdwarsstraat 74) Cocktailbar, verscholen achter een anonieme gevel. De deur gaat pas open bij aanbellen en na reservatie. Het nummer is geheim, maar vind je zo via Google. Succulente cocktails bij gedempt licht. Van de kaart of op verzoek.

Alternatief: Vesper in de Jordaan.

2Roest(Jacob Bontiusplaats) Geïmproviseerde bar in een tochtige loods op de oostelijke eilanden. Klinkt niet tof, is het wel. Van woensdag tot zondag optredens. 's Zomers bbq, 's winters kaasfondue.

3Café Basis(Vijzelstraat 66) Beetje sjofel, zeer gemengd publiek. Goede muziek. Op de microgolf hangen nummers van de beste Indonesische, Surinaamse en Japanse afhaalrestaurants in de buurt. Opeten mag op café, bij een biertje.

Drie maal nieuw ruig

1Aan de Amstel(Weesperzijde 42A) Groenten uit Osdorp, oesters uit de Noordzee. Lokale producten, getatoeëerde bediening, karafjes kraanwater op tafel en heel lekker eten voor weinig geld. Dit is absoluut Nieuw Ruig.

2Baut(Wibautstraat 125) Restaurant dat op 31 december 2014 de deuren sluit. Kreeg van Johannes van Dam, berucht culinair recensent van Het Parool, een tien op tien voor keuken. Gewoon iets drinken kan ook, en daarna dansen bij de clubs die in de gebouwen huizen waar vroeger Trouw (club: Trouw) en De Volkskrant (Canvas op de zevende) gemaakt werden.

3Rijsel (Marcusstraat 52B) De nieuwe lichting Amsterdamse smaakzetters - Bar Spek, Restaurant Worst, Wilde Zwijnen, Firma Speijkervet, Gebr. Hartering en ook deze Rôtisserie Rijsel - verwijzen graag naar gebraden kippen, varkens en kloeke hanen. Ondanks hun voorliefde voor lokale producten noemen ze zich graag 'Frans' of 'Belgisch'. Of, zoals dit restaurant: 'met een knipoog naar Vlaanderen'. Toppers: kip aan het spit en huzarensalade.

Drie maal markt

1NoordermarktVerse sappen, soepen, broodjes beenham en haring, kaas, charcuterie. Allemaal voor enkele euries op de Noordermarkt, die echt gezellig is.

2IJ-hallen Elk eerste weekend van de maand. Enorme rommelmarkt. Veel rotzooi, een paar parels. Voor wie veel zin en geduld heeft.

3MarqtEen supersupermarkt met (binnenkort) vier vestigingen in Amsterdam. Wie in een van de vele parken wil picknicken, vindt hier goede en voornamelijk Nederlandse producten: brood, kaas, groente, fruit en biowijn.

DO

• Kaas kopen. Hollandse kaas lijkt niet exotisch, tot je een kaaswinkeltje binnenstapt en begint te proeven. Ook hier geldt: betere prijzen en service buiten het centrum.

• Fietsen. Als het weer meezit en je je weg een beetje kent, is het de snelste en prettigste manier om je door de stad te verplaatsen. (zie ook DON'T)

• Borrelen. Je zou het de calvinisten niet nageven, maar vanaf 16 uur (dat heb je met al die deeltijds werkers) worden overal in de stad pinten en prosecco's geheven. Vaak in het gezelschap van de geliefde bitterbal. De culinaire emancipatie is nog niet tot wasdom gekomen.

DON'T

• Het fietspad als voetpad gebruiken. Harakiri. Let bij het oversteken eerder op het aanstormend fietsverkeer dan op de auto's. Die zijn minder talrijk en lang niet zo gevaarlijk.

• The Bulldog bezoeken. Om onduidelijke redenen een van de grootste en bekendste coffeeshops van Amsterdam. Felle lichten, pompende muziek en drommen toeristen. Sommigen al dronken, de meesten zeer stoned.

• Een bezoek aan Madame Tussauds, de Dungeon, het seksmuseum of andere flauwekul waar je urenlang voor in de rij moet staan. Tenzij u (zeer) kleine kinderen of (zeer) kinderachtige vrienden hebt.

Is het een straaljager, een ijsschots of een enorme Legosteen? Nee, het is Eye-filmmuseum.

Boven: Mellow Yellow, de oudste coffeeshop (40 jaar oud!) van Amsterdam

Onder: waar vroeger kranten werden gemaakt, kun je nu 'ruig' tafelen bij Trouw.

Boven: tentoonstellingen à volonté in Amsterdam. In de Hermitage is het sowieso altijd fijn toeven.

Onder: ook als je niks nodig hebt, is de Noordermarkt een bijzonder gezellige plaats.

In Hotel de Goudfazant - Jacques Brel leverde de inspiratie voor de naam - kun je niet logeren, wel lekker eten in een bijzonder decor.