Iets gezonder maarnog steeds ONGEZOND

DIT DEED U EEN BEETJE BETER

U beweegt meer

Het aantal Vlamingen dat elke dag netjes een half uur beweegt, is in tien jaar tijd significant gestegen. In totaal slaagt 40 procent erin die aanbeveling voor fysieke activiteit te halen. Wat daarom niet betekent dat alle Vlamingen voldoende sporten. Ver van.

Jongeren bijvoorbeeld, doen het een pak slechter. Amper 15 procent haalt de beweegnorm van een uur. "De lat ligt voor hen terecht iets hoger", zegt Ragnar Van Acker, stafmedewerker beweging en sedentair gedrag van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie (VIGEZ). "Maar sowieso is de groei bij jongeren minder sterk dan bij volwassenen. Jongeren vragen een aanpak op maat, iets wat nu te vaak ontbreekt. Sportclubs zouden bijvoorbeeld hun lidmaatschap iets meer flexibel kunnen maken. Nu moet je vaak op een specifieke dag komen sporten, terwijl jongeren liever aan cherry picking doen."

Positieve noot: bij jongeren die minstens twee uur per week zwaar intensief bewegen, scoren we beter dan het Europees gemiddelde.

U rookt minder

Het aantal rokers ging de voorbije jaren gestaag naar beneden. Rookte in 2008 nog een op de vier Vlamingen, dan was dat in 2013 'nog maar' een op de vijf. "Anderzijds: het daalt heel erg traag", zegt Stefaan Hendrickx, stafmedewerker tabak bij VIGEZ. "Bovendien zien we dat er meer moet worden ingezet op specifieke groepen. Roken gaat vooral bij hooggeschoolde mensen achteruit. Bij personen met een lager diploma of zonder diploma blijft het heel erg problematisch."

Hoe dan ook blijven de kosten voor de samenleving groot. Iets meer dan 13,5 procent van alle overlijdens is toe te schrijven aan tabak. Bovendien kosten die sigaretten onze samenleving jaarlijks handenvol geld. "Willen we de cijfers verder terugdringen, moeten er extra maatregelen komen", zegt Hendrickx.

Extra accijnzen op tabak, neutrale pakjes, reclame verbieden in krantenwinkels, het optrekken van de leeftijd... Het zijn de bekende methodes om het rookgedrag verder terug te dringen. En op dit moment lijkt de federale regering hier voorlopig geen werk van te maken, geeft ook Hendrickx toe.

U eet gezonder

De tsunami aan gezondheidsadviezen, tips over gezonde voeding en ellenlange reeksen gezonde kookboeken hebben hun effect niet gemist. We drinken meer water, eten meer fruit en durven ons al eens wagen aan een dag zonder vlees.

"We mogen voorzichtig optimistisch zijn", zegt Loes Neven, experte bij VIGEZ over gezonde voeding. "Maar het is niet omdat iets positief evolueert, dat we het ook goed doen. Op een aantal vlakken is er wel wat vooruitgang, maar het blijft te beperkt. We eten iets gezonder, maar we eten nog altijd veel te veel van het ongezonde. Dat verklaart ook waarom we niet in dezelfde mate een verbetering zien in het gewicht (cf. infra)."

Zo drinken we bijvoorbeeld wel iets meer water, maar halen we nog steeds niet de aanbeveling van 1,5 liter per dag. "Kijken we bijvoorbeeld naar het fruitverbruik, dan zien we grote verschillen tussen de leeftijdsgroepen", zegt Neven. "Kleuters doen het heel erg goed, maar bij 14- tot 17-jarigen zien we een dieptepunt. Pubers zouden eigenlijk drie stukken fruit per dag moeten eten, maar dat halen ze helemaal niet."

U wordt steeds dikker

We bewegen meer en eten gezonder, maar helaas zien we de resultaten daarvan niet op de weegschaal. Meer dan de helft (!) van de mannen (54 procent) kampt met overgewicht. Bij vrouwen is dat 42 procent en bij de jongeren weegt 17 procent te veel. De voorbije jaren gingen de kilo's opnieuw gestaag de hoogte in.

"Mensen louter vertellen wat gezond is, is niet voldoende", zegt Neven. "Je kunt niet ontkennen dat we in een omgeving leven die ons aanzet om het verkeerde te doen. Ongezonde voeding is super toegankelijk en goedkoop. Voor gezonde voeding moet je een pak meer moeite doen."

Bovendien raakte net bekend dat de federale regering voorlopig niet van plan is om een echte suikertaks in te voeren. In een eerste stap werden de accijnzen op frisdranken verhoogd, maar zowat alle experts waren het erover eens die maatregel eerder de staatskas moest spijzen dan de gezondheid verhogen.

"De suikertaks zoals die vandaag is ingevoerd, is niet substantieel", zegt ook Neven. "Terwijl zo'n maatregel wel degelijk een verschil zou kunnen maken."

U zit te vaak stil

Achter de computer, voor de tv, in de auto... Vlamingen zitten gemiddeld 6,5 tot 9 uur per dag stil en dat is nefast voor onze gezondheid. We besteden meer tijd voor een scherm dan in 2004. "Na de Tweede Wereldoorlog heeft de technologische vooruitgang een zitcultuur gecreëerd", legt Van Acker uit. "Kijken we naar de geschiedenis van de mens, dan is dat eigenlijk niet zo normaal."

Het slechte nieuws is dat die zitcultuur inmiddels stevig ingebakken is. Het goede nieuws is dat er maar een paar kleine ingrepen nodig zijn om het tij te keren. "Om het half uur even rechtstaan, 'wandelmeetings houden', of sta-bureaus installeren... Dat kan een enorm groot verschil maken. Grote bedrijven zoals Google of Apple doen dat al, omdat ze beseffen dat het de productiviteit van hun werknemers ten goede komt."

Maar eigenlijk zou het al van jongs af aan moeten gebeuren. Bewegen op school zou niet louter beperkt mogen blijven tot het notoire uurtje lichamelijke opvoeding. Van Acker: "In de klas van de toekomst zou de leerkracht beweging moeten gebruiken om de lesinhoud te ondersteunen."

U drinkt te veel

Een wijntje na de dagtaak, een pintje op café of een reeks cocktails tijdens een avondje uit. Voor de Vlaming hoort alcohol er vaak bij, en dat begint zich stilaan te wreken. In 2004 dronk 6 procent te veel, terwijl 10 jaar later maar liefst 10 procent problematische gebruikers zijn. Vooral bij mannen is het probleem groter geworden (15 procent). De meeste probleemdrinkers zijn tussen de 55 en 65 jaar oud.

Nochtans zijn experts het erover eens wat precies moet gebeuren om die cijfers naar beneden te krijgen. Zo pleit het VAD (Vlaams expertisecentrum voor alcohol, illegale drugs, psychoactieve medicatie, gokken en gamen) al langer voor een algemeen alcoholverbod tot 18 jaar, het bannen van reclame, het verbieden van de verkoop in tankstations en nachtwinkels en het optrekken van de prijs. Allemaal maatregelen waar de huidige federale regering geen voorstander van is. In oktober werd duidelijk dat de verschillende bevoegde ministers het niet eens raakten over een nieuw alcoholplan. Hoe de verdere onderhandelingen lopen, is onduidelijk.