Beestenboel

Michael De Cock is theatermens en schrijver. En een vader die goede boeken kiest voor zijn kroost. Deze week heeft hij het over jeugdliteratuur. Volgende week: Patrick Van Gompel over thrillers.

r zijn nauwelijks nog thema's te bedenken waar de hedendaagse westerse mens fundamentalistische trekjes van krijgt. Wij, westerlingen, meesters in het relativeren! Al neemt ecologie en dierenliefde bij velen religieuze proporties aan. Het fenomeen 'dagen zonder vlees', ook wel de nieuwe vasten genoemd, is er een voorbeeld van. Ecologie als nieuw verbindend principe en hoger doel. Met niet de Bijbel, maar de wetenschap die de apocalyps voorspelt. Ook voor de dierenrechten gaat menig activist soms radicaal te keer. Zo kreeg Sarah Van Geel, Kaatje uit de gelijknamige Ketnetreeks, onlangs bijna een fatwa over zich uitgesproken. In De laatste show bekende ze dat ze van pony houdt. Op haar bord, welteverstaan. Het Laatste Nieuws zette prompt zijn beste onderzoeksjournalist op de zaak. Kaatje eet graag pony. Verontwaardiging troef: kinderheld eet kindervriend, was de teneur. "Lam en kalf wordt toch ook gegeten, en die zijn ook schattig", werd verder in het artikel geopperd. Nu jij weer!

Ik zou er u in deze kroniek niet over onderhouden, als Kaatje niet zoveel kinderboeken zou verkopen, en als de Jeugdboekenweek, die Stichting Lezen dit jaar op touw zet met WWF, niet in het teken van dieren zou staan. Dit jaar krijgen we twee jeugdboekenweken. Begrijpe wie kan. Eerst die van Stichting Lezen, later die van Boek.be, dat zijn agenda dit jaar afstemt op de Nederlandse jeugdboekenweek. Het kan moeilijk verhullen dat beide organisaties nog moeilijk door dezelfde deur kunnen deze dagen.

Beesten trekken een bijzonder boeiend spoor door de wereldliteratuur. Van de fabels van Aesopus (vorig jaar nog bewerkt door Imme Dros en Fulvio Testa) naar die van Lafontaine, tot Waterschapsheuvel, Animal Farm, Vos en Haas, en ja zelfs Nijntje. Het is een vreemd fenomeen: we kijken naar dieren omdat ze geen mensen zijn, en vervolgens is het eerste wat we doen hun allerlei menselijke eigenschappen toedichten. Hoe mensen kijken naar dieren, zegt meer over mens en tijdgeest dan over dier. Een dierenpsycholoog moet maar eens nagaan of het wereldbeeld van het dier de laatste tweeduizend jaar enige evolutie heeft doorgemaakt. Zien zij de wereld ook veranderen?

Stichting Lezen kiest boeken waarin dieren dieren zijn, en dus geen menselijke eigenschappen hebben. Die grens is uiteraard dun en nauwelijks te trekken. SL is er in geslaagd, een mooie, gevarieerde selectie bij elkaar te brengen. Zo is er het prentenboek Dat is heel wat voor een kat van Judith Viorst (The Tenth Good Thing about Barney). Een klassieker uit 1971 - in een nieuwe uitgave - over een kind dat ontroostbaar is wanneer zijn kat sterft.

Voor iets oudere lezers is er Bibi Dumon Tak. Zij verstaat als geen ander de kunst om non-fictie voor kinderen mijlenver boven de informatie te doen uitstijgen. In Winterdieren schetst ze 23 dieren die op de Noord- of Zuidpool wonen. Kent u de narwal, de ijsvis, of de belgica antarctica? Ik ook niet. Het geeft dit boek iets mythisch. En het zijn bovenal mooie portretten, die de auteur je schijnbaar hoogst persoonlijk in het oor fluistert.

Indrukwekkend is ook Fluit zoals je bent. Poëzie met dieren in de hoofdrol, verzameld door Edward van de Vendel, met illustraties van Carl Cneut. Over bloemlezingen valt altijd wat te zeggen. Abdelkader Benali presteerde het in 2009 om in een vuistdikke bundel met honderd en enige kinderverhalen uit de twintigste eeuw niet één Vlaming op te nemen. In deze bloemlezing staan Nederlanders en Vlamingen mooi door elkaar.

De grootste verdienste van deze bloemlezing is dat ze moeiteloos de overgang maakt van kinderversjes, over nonsensgedichten tot volwassen poëzie waarin verwonderd naar dieren wordt gekeken. Zo prijkt een verrukkelijk niemendalletje als "Wat is het toch een bende/ een bende bij ons thuis/ de luizen hebben vlooien/ en de vlooien hebben luis" van Ivo De Wijs naast een gedicht van Eva Gerlach uit Hee meneer Eland. "Opgestaan in de nacht wegens propvolle maan/ dwars door de luiken. De trap af. De eland die we/ soms hoorden grazen vlakbij in het bos naast het meer/ lag op het terras." Langs vrolijke versjes een kind geruisloos naar dit soort poëzie brengen... Fluit zoals je bent slaagt er wonderwel in.

Wij van Boeken knallen met een nieuw dierengedicht de Jeugdboekenweek maar wat graag op gang: "Kaatje eet graag pony met een/ slaatje van augurk en tomaat/ je gelooft het niet / als je het niet zelf ziet/ om de dag een pony/ en de andere, stokstaart of konijn/ Meer moet dat voor Kaatje/ Helemaal niet zijn."

www.jeugdboekenweek.be