Rutte fietst om de crisis heen
Heel even wankelde het Nederlandse kabinet. Geert Wilders (PVV) dreigde zijn steun aan de coalitie van VVD en CDA in te trekken omdat hij het niet eens is met extra besparingen. Toch werd er voortgepraat. Een succesje voor Mark Rutte, al blijft de premier in de vuurlijn.
De Catshuiscrisis. Zo bestempelden Nederlandse media gisterenochtend nog de woensdag spaak gelopen begrotingsgesprekken in de gelijknamige residentie van de premier. Het kabinet dreigde vandaag te vallen, voorspelden ook de ochtendkranten al. De oppositie twitterde al volop over mogelijke data voor vervroegde verkiezingen. Mei of juni, lanceerden PvdA en GroenLinks. Oktober, meende D66-fractievoorzitter Alexander Pechtold dan weer. Begin 2013, opperde de ChristenUnie.
En intussen gaf premier Mark Rutte (VVD) onverstoord les. Tijdens het eerste werkuur van de dag stond hij voor de klas, op een school in de Haagse Schilderswijk. Dat doet hij al sinds 2008. Als premier weigerde hij daarmee te stoppen. Tegen de klok van tien fietste hij doodgemoedereerd naar het Catshuis met in zijn kielzog VVD-fractievoorzitter Stef Blok. Alsof er helemaal niets aan de hand was. De hordes cameraploegen kregen een goeiemorgen met de glimlach. Commentaar gaf Rutte niet. Alleen dat ene beklijvende beeld bleef: bij de premier loopt alles op wieltjes. Waar maakt u zich toch druk om?
Even later ging het hek om zijn residentie dicht. Er volgden geen indiscrete lekken via sms, wel een droge tekst van de Rijksvoorlichtingsdienst. "De onderhandelaars hebben besloten hun gesprekken voort te zetten. Zij zien voldoende perspectief om de komende periode te komen tot afspraken die een antwoord geven op de problemen waar het land voor staat. Tot er een akkoord is bereikt zal mediastilte in acht worden genomen."
Zo werd de Catshuiscrisis een crisette. Premier Rutte fietste om de crisis heen. Of hij toegevingen aan Wilders deed, en zo ja welke, is niet bekend. Woensdag maakte Wilders nog bezwaar tegen de strenge besparingen in de werkloosheidsuitkering en de versoepeling van het ontslagrecht.
Toch zal de premier zich de komende dagen moeten hoeden voor stokken in de wielen. Wilders bewees woensdag nog maar eens een onvoorspelbare partner te zijn, en het zou naïef zijn om te denken dat hij nu plots overstag zal gaan. Ook de positie van Ruttes coalitiepartner CDA is nog onduidelijk. Slikken zij besparingen in de ontwikkelingssamenwerking, een rode lijn voor een deel van hun achterban?
Op de loer ligt meer dan ooit een gretige oppositie, met op kop kersvers verkozen PvdA-fractieleider Diederik Samson. Hij meent dat premier Rutte nu het risico neemt om door te gaan op een doodlopende weg. "De onderhandelingen gaan moeizaam, hij heeft geen meerderheid", zo verwees hij naar het opstappen van PVV-dissident Hero Brinkman, waardoor Rutte met de PVV alleen geen gedoogmeerderheid meer heeft. Volgens Samsom heeft Nederland een kabinet nodig dat maatregelen neemt die het land weer kunnen laten groeien, en dat zit er niet in. "De onderhandelaars hebben besloten door te modderen op deze doodlopende weg. Dat is hun eigen verantwoordelijkheid. Ze spreken over een pakket dat Nederland schade doet." GroenLinks noemde bij monde van Jolande Sap doorgaan "onverantwoord". "Heel slecht voor Nederland. Ik heb weinig vertrouwen dat de club die er nu zit de goede maatregelen neemt."
Tijd dringt
Alexander Pechtold van de linksliberale D66 was milder. "Het nieuws is dat ze willen hervormen op de arbeidsmarkt en de woningmarkt en dat is hard nodig", zei hij. Opvallend in het crisisdebat was de afwezigheid van Emile Roemer, wiens radicaal-linkse SP nog altijd hoge ogen gooit in de peilingen. "Er worden te vaak balletjes omhoog gegooid door mensen die vervolgens snel weglopen", zo veroordeelde hij zijn oppositie-collega's. "Daar doe ik niet aan mee."
Voor de onderhandelaars dringt hoe dan ook de tijd. De klok tikt niet alleen in Den Haag, maar ook in Brussel. De technocraten op het kabinet van eurocommissaris Olli Rehn verwachten uiterlijk tegen 30 april het Nederlandse plan om tussen de 9 en 16 miljard euro extra te besparen. Een noodzaak om het maximale begrotingstekort van 3 procent niet te overschrijden. Anders wachten Den Haag zware EU-boetes.