Gezocht (m/v): bankovervallers
Bankovervaller, het wordt een knelpuntberoep. Het aantal klassieke bankroven daalt zienderogen in ons land. Gedaan met het Belgische bankenbanditisme? Niet helemaal, want volgens de politie blijft de dreiging constant. 'En dan heb ik het niet over waterpistolen.'
Er zijn niet veel postbanken of spaarkassen die ze vandaag nog over de vloer krijgen: gebivakmutste gangsters met afgezaagde tweelopen die het kantoor beroven. Want het aantal klassieke bankovervallen daalt snel. Werden in de jaren negentig jaarlijks nog honderden Belgische filialen onder vuur genomen, dan nam dat aantal de voorbije jaren af, van 130 in 2006 naar 40 in 2012, blijkt uit cijfers van de federale politie. In de eerste helft van vorig jaar waren het er zelfs maar twaalf.
Nog spectaculairder is het verval in Nederland, waar het van 570 hold-ups in 1992 naar één luttele overval in 2013 ging.
Brutale bankenraids lijken definitief tot het verleden te behoren, zoals de overvallen uit de jaren tachtig van de bendes van gangsters Philippe De Staercke en Patrick Haemers. Die laatste ging in 1981 samen met zijn vader met 350.000 (een kleine 10.000 euro) frank aan de haal, toen beiden een West-Vlaams kantoor van de Bank Brussel Lambert (BBL) beroofden. De voormalige kompaan van De Staercke, Alain Moussa, zei over die jaren: "Ik heb aan vier overvallen meegedaan. We pikten er een postkantoor uit en gingen eerst eens binnen kijken. In die tijd had je nog geen glas aan de loketten. Je kon er overheen springen en roepen: 'Koffer open!' Dat was wat wij deden."
Grote pakkans
Ondertussen zijn bankkantoren niet langer een prioriteit voor moderne criminelen. De reden lijkt simpel: banken hebben geen geld meer in de kluis. Het geld zit in automaten en die werden de voorbije jaren steeds beter beveiligd. Bankovervallen renderen dan ook niet meer.
Volgens een recente Britse studie van de Royal Statistical Society levert een gemiddelde overval 24.800 euro op. Bij een roof zijn gemiddeld 1,6 gangsters betrokken. Wat maakt dat één overval één gangster om en bij 15.500 euro oplevert. Het sop is de kool niet waard.
"Maar ook het speurwerk van de agenten is bepalend geweest", zegt Eddy De Raedt, directeur criminaliteit bij de federale politie. "De helft van de Belgische bankovervallen wordt opgehelderd. De pakkans is dus bijzonder groot, en dat ontmoedigt criminelen."
Bovendien ziet De Raedt het profiel van de traditionele bankovervaller verdampen. "Organisaties zoals de Bende-Haemers, met een kapitein en luitenanten, die zich richt op één specifieke criminaliteit, bestaan niet meer. Vandaag zijn er veeleer de zogeheten 'bandes à tirroirs': clusters van criminelen met losse banden die samenwerken voor één groot project inzake drugs of mensenhandel, en na dat project weer uiteengaan."
Wil dat dan zeggen dat het bankenbanditisme voorgoed aan banden is gelegd? De Raedt ziet nu hoe gangsters uit het Belgische professionele milieu de grens oversteken, richting Franse en Duitse kredietkantoren. Zich bedienend van almaar driestere technieken. "Want daalt het aantal feiten, dan neemt het fysieke geweld fel toe. En dan heb ik het niet over waterpistolen", vertelt de politiedirecteur.
Tigerkidnapping
Maar toch mogen Belgische bankiers niet op beide oren slapen. In de loop van de jaren hebben overvallers hun technieken steeds aangepast. Liepen ze eerst simpelweg het filiaal binnen, dan kwamen later, in de jaren negentig, de overvallen op waardetransporten. "En begin jaren 2000 was het tijdperk van de overvallen in de vroege ochtend", legt De Raedt uit. "Overvallers wachtten de bankdirecteur 's ochtends vlak voor opening aan het kantoor op. Toen dat fenomeen bestreden was, werd anno 2006 dé methode de tigerkidnapping, het gijzelen van familieleden om bankbazen onder druk te zetten."
De bankensector zelf ziet het grootste gevaar tegenwoordig - met maar liefst 99 procent van de bankmisdrijven - komen uit de hoek van het phishing, een techniek waarbij criminelen persoonlijke gegevens en bankcodes van slachtoffers achterhalen. "Al lijken zulke internetfrauders toch een andere soort dan de klassieke bankovervaller", klinkt het bij sectorfederatie Febelfin.
"Er zit nog altijd geld in België, en het criminele milieu zoekt steeds nieuwe manieren om eraan te geraken", meent ook De Raedt. "Het is dus zaak alert te blijven, want de dreiging, die blijft."