Direct naar artikelinhoud

Release in bioscoop is cinema van vorige eeuw

Frank Van Passel is regisseur en producent bij productiehuis Caviar, producent en co-producent van Black, Paradise Trips, Terug naar morgen, Diary of a Teenage Girl en Le Tout Nouveau Testament.

In aanloop naar het Film Fest Gent, dat vanavond de deuren opent, verschenen de voorbije dagen artikels over het succes van onze Vlaamse films in de bioscoopzalen. Maar de wijze waarop we onze films releasen en het succes van die films afmeten aan het bioscoopbezoek, klopt niet.

Alternatieve distributieplatformen zijn de laatste jaren belangrijker geworden: video on demand, betaal-tv, dvd, internet, free tv... Daar vinden films het grote publiek, en dan gaat het niet om kijkcijfers tussen duizend en honderdduizend, maar om een bereik dat regelmatig het miljoen overschrijdt. Deze moeilijker meetbare long tail is een juistere graadmeter voor succes.

Maar bioscoopexploitanten remmen deze distributieplatformen af: ze eisen een eerste exclusief vertoningsrecht en leggen windows op: periodes waarin de film uitsluitend op hun schermen mag worden getoond. Een eerste bioscoopwindow van vier maanden is standaard: komt een film in een bioscoopzaal, dan mag die de eerste vier maanden op geen enkel ander platform worden aangeboden.

Deze visie dateert uit de vorige eeuw en is, als je de mogelijkheden en kwaliteit van de digitale distributie bekijkt, voorbijgestreefd.

Exploitanten willen nog steeds de motor van de distributieketting zijn, maar iedereen weet dat de digitalisering deze houding onderuithaalt. De Netflixen van deze wereld, de meer dan achthonderd legale Europese onlinefilmplatformen en het veelvoud aan illegale filmplatformen hebben de mediaconsumptie danig gewijzigd.

Kun je betalende cultuurconsumenten in de 21ste eeuw opleggen hoe ze hun filmbeleving moeten ondergaan? Stel: je koopt een cd, maar je moet je eerst naar een zaal aan de rand van de stad begeven om daar de cd te beluisteren, en daarna vertrek je met lege handen. Pas een viertal maanden later kun je zelf kiezen op welke manier je de cd het liefst beluistert. Dat is wat er met onze films gebeurt.

Dat aan bioscoopreleases een exclusief window vasthangt, waarbij tijdens een afgemeten periode filmmakers het recht wordt ontnomen hun films op andere platformen te presenteren, is niet langer aanvaardbaar. Het ontneemt makers en distributeurs kansen om de moeizaam opgebouwde naambekendheid maximaal te laten doorwerken. Daarnaast is het een onderschatting van de schermtrouw van de echte cinefiel: filmkijkers en filmmakers.

Natuurlijk heeft een exploitant het volste recht te kiezen welke film op zijn scherm speelt. Maar de aanvoer van nieuwe buitenlands uitgeteste filmproducties is overdadig: een Vlaamse film die in zijn eerste vertoningsweek niet dadelijk bewijst volle zalen te lokken (weer of geen weer) verschuift onverbiddelijk naar het achterplan en moet zijn aanlokkelijke vertoningsuren inleveren en plaatsmaken voor een volgende kanshebber. Om dan vier maanden verplicht in de wachtzaal te gaan zitten... Dat laatste is onbegrijpelijk.

Onder impuls van het Europees Parlement en de Europese Commissie lopen experimenten met gelijklopende multiplatformdistributie: day-and-date releases. Ook experimenteren sommige ruimdenkende exploitanten met alternatieve distributie: zo konden deze zomer in Nederland een aantal arthousefilms gelijktijdig in de zaal of thuis via internetstreaming worden bekeken. Exitpolls bij thuiskijkers wezen uit dat het merendeel geenzins van plan was om deze films in de zaal te gaan bekijken, en dat de angst van bioscoopexploitanten voor kannibalisatie onterecht is.