N-Va is eruit: 'VRT moet minder commercieel denken'

Terwijl in het Vlaams Parlement God en klein Pierke zijn mening mag komen geven over de VRT, maken ondertussen ook de politieke partijen hun huiswerk over de nieuwe beheersovereenkomst die de Vlaamse regering en de VRT dit najaar afsluiten. De N-VA, wellicht de meest kritische partij als het over de VRT gaat, heeft na weken vergaderen en overleggen zijn standpunt bepaald. Een niche-omroep moet de VRT niet worden, zegt Vlaams Parlementslid en mediaspecialist Wilfried Vandaele, maar de VRT mag als het op de structuur van de organisatie aankomt best wat slanker. "Je kunt niet eindeloos besparen op het aanbod. Er is al een beetje bespaard op het apparaat, maar we denken dat het nog meer kan. Ook CEO Leo Hellemans zegt dat we naar een compactere VRT moeten. Er moet dus iets gebeuren met het personeelsbestand. En als ontslagen extra kosten met zich meebrengen, moet de Vlaamse regering bereid zijn daar iets voor te doen." Hoe ziet de N-VA de toekomst van de openbare omroep?

Informatie en cultuur boven sport en ontspanning

Welke programma's moet de VRT uitzenden? De prioriteit is nieuws, informatie en cultuur, zegt Vandaele. "Sport en ontspanning komen in tweede orde, terwijl je nu soms merkt dat de VRT die even belangrijk acht. Natuurlijk moet de VRT niet alleen ernstige programma's uitzenden, anders kijken de mensen niet meer. Maar sport en ontspanning moeten er vooral zijn om mensen te lokken naar info en cultuur."

Dat betekent voor de N-VA ook dat de VRT minder sportrechten moet kopen. "De VRT heeft veel expertise op dat vlak, die hij moet blijven valoriseren. Maar er moet een rem op. Hij moet niet bieden op sportrechten waar ook voldoende interesse voor is bij de commerciëlen, zoals bijvoorbeeld bij voetbalwedstrijden van de Rode Duivels. De VRT mag in zulke gevallen niet gaan overbieden. Maar als er evenementen van maatschappelijk belangzijn waar de commerciëlen geen belangstelling voor hebben, zoals de Olympische Spelen, is het normaal dat de VRT die koopt."

Een beter evenwicht tussen informatie en entertainment, een rem op sport: riskeert de VRT zo niet fors minder kijkers te bereiken? "We zijn geen kijkcijferfetisjisten. Er zijn nog andere criteria die even waardevol zijn. Vanuit de politiek moeten we durven te zeggen dat als kijkcijfers niet het enige criterium zijn, we hen daarop niet zullen afrekenen."

Geen reclame op VRT-sites

De uitgevers vroegen enkele weken geleden in het Vlaams Parlement dat de VRT online veel minder actief zou worden, omdat zijn gratis aanbod het voor commerciële spelers moeilijk maakt om hun online plannen leefbaar te maken. Een argument waar ze bij de N-VA oren naar hebben. "Je kunt niet vragen dat de VRT niets online doet, maar hij moet doseren en meer de klemtoon leggen op beeld en veel minder op het woord."

Geen lange geschreven stukken meer dus, maar voortaan maakt de VRT ook het liefst van al sites zonder banners op, zegt Vandaele. "We willen bij voorkeur reclamevrije sites. Luc Rademakers (de directeur informatie van de VRT, JDB) mag roepen dat er zelfs geen plafond mag zijn op de inkomsten uit online-reclame, maar waarom zou de VRT online wel reclame mogen maken als dat op tv niet mag? Het zijn vaak dezelfde beelden. Bovendien zegt ook de reclamesector dat er geen reclame op de VRT-sites nodig is. Via andere sites hebben de adverteerders voldoende bereik."

Trage journalistiek

Als de VRT ergens het verschil moet en kan maken, is het met nieuws. De VRT heeft de grootste redactie van het land, maar laat zich volgens Vandaele nu nog te veel leiden door de snelheid, door de drang om er bij te zijn. "Een voorbeeld waar velen zich aan geërgerd hebben is de berichtgeving over de zelfdoding van Steve Stevaert. Ik denk dat de VRT daar op misplaatste wijze is meegegaan in de commerciële strijd. Een openbare omroep moet niet de hele dag langs het kanaal gaan staan en om het halfuur updaten. Dat uitmelken is niet zijn taak. Ik vermoed dat het publiek dat ook niet verwacht. Integendeel zelfs." Een ombudsfunctie, zoals Tom Naegels bij De Standaard heeft, kan helpen om binnenshuis meer aan zelfreflectie te doen.

Daarnaast pleit Vandaele er ook voor dat alle journalisten opletten dat ze hun neutraliteit bewaren. "Op het scherm lukt dat, maar de columns en opiniestukken op deredactie.be zijn vaak heel persoonlijk en politiek. Dat is niet de taak van de openbare omroep, en het wekt de schijn van partijdigheid. Een openbare omroep moet daar veel voorzichtiger zijn dan een commercieel mediabedrijf."

Previews kunnen

Toen Tony Mary Flikken in 2006 tegen betaling eerst op Belgacom TV wou aanbieden, leidde dat meteen tot een fikse rel met toenmalig minister van Media Geert Bourgeois (N-VA). De belastingbetaler tweemaal laten betalen voor een VRT-programma, was geen optie.

"Dat was toen een verdedigbaar standpunt, maar ondertussen zijn het medialandschap en de kijkgewoonten veranderd", zegt Vandaele. "Telenet heeft nu bijvoorbeeld het STAP-fonds, waarmee het in fictie investeert, in ruil voor het recht om die reeksen eerst in preview of achter de betaalmuur aan te bieden. In principe kan de VRT daar niet in meespelen. We zijn bereid dat standpunt bij te stellen. Hoe dat moet, en naar wie de opbrengsten gaan, moet nog uitgeklaard worden. En het is ook niet de bedoeling dat je daar alle VRT-programma's zet. De meeste moeten nog altijd eerst op lineaire tv uitgezonden worden."