Poetin toont wie de echte baas is
Vladimir Poetin zal zich volgend jaar opnieuw laten inzegenen als president van Rusland - een positie die hij nog eens twaalf jaar kan vervullen. Dat bleek dit weekend tijdens het partijcongres van Poetins 'Verenigd Rusland'.
De openlijke bevestiging van Poetins onaantastbare machtspositie in Rusland verheldert het aangezicht van de politieke kaart van Europa aanzienlijk. Het democratische Europa blijkt direct aan het autoritaire Centraal-Azië te grenzen - waar verkiezingen ook van nul en generlei waarde zijn en de regeertermijn van leiders niet in jaren maar in decennia wordt uitgedrukt. Rusland en Wit-Rusland getuigen er al van - en als de Europeanen niet opletten, kan ook Oekraïne nog de oversteek maken.
Dat wil overigens niet zeggen dat Rusland niet de leider houdt die het verdient. Poetin is al meer dan tien jaar de populairste Russische politicus, met een steun onder de bevolking die in peilingen zelden onder de 70 procent zakt. Stabiliteit en de gestegen welvaart waren de sleutelwoorden, tot de uit het Westen aangewaaide financiële crisis van 2008 veel Russen diep in de portemonnee trof.
Sindsdien is de kritiek toegenomen, ook onder gewone Russen die het vrije internet als klaagbak ontdekten. Maar slechts weinigen betwisten dat in het politieke theater op dit moment geen alternatieven voorhanden zijn. Daarmee lonkt volgens critici het perspectief van een tweede Brezjnev-tijdperk (1964-1982), dat ook werd getypeerd door hoge olieprijzen en politieke stagnatie. En als de olieprijzen kelderen, wacht Rusland opnieuw een revolutie. Zo zegt althans de kleine liberale en democratische oppositie, bij wie de wens meestal de vader van de gedachte is.
De uitnodiging om na vier jaar premierschap terug te keren naar het hoogste ambt, werd zaterdag door niemand minder uitgesproken dan de huidige president, Dmitri Medvedev. Te midden van eindeloze en massale applausgolven aanvaardde Poetin de uitnodiging en stelde hij Medvedev voor als nieuwe lijstaanvoerder van Verenigd Rusland en toekomstig premier.
Het vormde de ultieme publieke vernedering voor Medvedev, altijd al de zwakke broeder in het leiderschapsduo. Hij mag nu de partij aan de man gaan brengen die hij zelf bekritiseerde als archaïsch.
Van al Medvedevs fraai geformuleerde voornemens over vrijheid en democratie is niets terechtgekomen. Net als Poetin destijds kondigde Medvedev na zijn aantreden een oorlog tegen de corruptie af. Maar onder beiden zijn het ambtenarenapparaat en de corruptie alleen maar gegroeid.
Medvedev uitte het afgelopen jaar herhaaldelijk nauwelijks verholen kritiek op zijn politieke mentor, maar hij heeft zich ook als president nooit kunnen losmaken van zijn status als uitverkorene door Poetin. Ook Stalin mocht zich graag bedienen van zulke politieke lakeien die op elk moment geofferd konden worden.
Quasi laconiek stelde de vlijmscherpe commentator Julia Latynina zaterdagavond vast op radiostation Echo Moskvi: "Wat verandert er? Voor Medvedev weinig. Net zoals hij geen president was, zal hij geen president zijn."
Zowel Poetin als Medvedev lieten dit weekend doorschemeren dat er de afgelopen jaren sprake was geweest van zorgvuldig georchestreerd politiek theater. "Een overeenkomst over wat te doen in de toekomst hebben we een aantal jaren geleden al gesloten", zei Poetin. Medvedev beaamde dat over deze uitkomst lang is nagedacht.
Is er dan niets spontaan aan de Russische politiek? Natuurlijk wel. De aan Churchill toegeschreven woorden dat de Russische politiek lijkt op een "hondengevecht onder het tapijt" blijven actueel. Want gisteren al wierp de machtige en liberale minister van Financiën Koedrin zich in de strijd. Die weigert onder een premier Medvedev te dienen, wegens diens drift om geld uit te geven aan defensie en pensioenen. In werkelijkheid wil Koedrin zelf premier worden - een scenario dat nog niet helemaal kansloos is, volgens commentator Sergej Aleksasjenko. "Poetin blijft op zijn stoel zitten tot 2018 of 2024, maar niemand weet hoe lang Medvedev op zijn nieuwe stoel blijft zitten."