Zit er nog iemand te wachten op Rambo?
De Amerikaanse tv-zender Fox denkt na over een eigentijdse versie van Rambo, de stille maar opgepompte Vietnam-oorlogsheld. Actiehelden in 2015 zien er helemaal anders uit dan dertig jaar geleden. Wie zit er vandaag nog te wachten op een held als Rambo?
Sylvester Stallone zou de regie van de nieuwe Rambo-reeks op zich nemen. Verder is nog niet duidelijk of hij ook effectief weer Rambo zal spelen, zoals hij deed in 1981 toen Rambo voor het eerst op het scherm kwam. Stallone stond nooit bekend om de diepgang die hij in zijn personages steekt.
Volgens de Gentse regisseur en doctoraal onderzoeker aan de Luca School of Arts Benjamin Van Tourhout zal Rambo zeker een nostalgisch gevoel bij oudere kijkers opwekken. Nostalgie is een belangrijke factor bij heldenverhalen, maar verder dan dat gaat het ook niet. Succes is niet gegarandeerd, en daar zijn verschillende redenen voor. Om vandaag een held te zijn, wordt meer dan zelfopoffering geëist.
De actieheld is de laatste jaren aan een revival bezig. Het postmodernisme duwde hem in een leegte, maar sinds de aanslagen van 11 september is er iets fundamenteels veranderd in de wijze waarop we naar een held kijken, en bijgevolg wat we van hem verwachten. De eerste jaren na de aanslag, toen Bush aan de macht was, kwam dit tot uiting in een beeldvorming van de agressief verdedigende held, denk aan series als Homeland en 24. Net als bij Rambo was er een duidelijk onderscheid tussen goed en kwaad.
Empathie voor het monster
Het succes van Rambo zal volgens Van Tourhout afhangen van het doelpubliek, de vorm en het inhoudelijke doel. Vandaag is de held niet meer gewoon goed en zijn zijn daden niet enkel bloederig, hij is complexer geworden. Hij zweeft ergens tussen goed en kwaad omdat zijn zwakke plekken meer worden blootgelegd. Hij is kwetsbaar en faalt, tegelijk is hij slimmer en meer empathisch. Zowel Dexter als Walter White in Breaking Bad doen onwaarschijnlijk slechte dingen, toch wordt er een empathie gecreëerd voor het monster dat in hen schuilt.
Choqueren gaat al lang niet meer om de gruwel op zich, psychologie en wreedheid spelen een belangrijke rol. Bij Dexter is het enige bloed dat je ziet de bloeddruppel die hij van elk slachtoffer tussen glasplaatjes aanbrengt, toch moordt hij uit en blijven we geïntrigeerd. Het effect na afloop is veel groter dan dat van een bloederige actiefilm als Rambo.
De groei van vrouwelijke interesse in de held heeft evenzeer een impact op de beeldvorming. Er bestaan amper vrouwelijke voorbeelden van helden die niet als een mannelijke fantasie worden afgebeeld. In films moeten we het vaak doen met zachte tutjes als Florence Nightingale of overdreven sexy figuren. Terwijl er vraag is naar een Jeanne d'Arc of Rosa Parks, die in 1955 als zwarte aan de witte kant van de bus ging zitten. Beide vrouwen gingen voor hun eigen zaak, ze zochten de eenzaamheid op, namen een risico. Eenzaamheid wekt bewondering op, die bewondering creëert dan weer een heldenstatus.
Of Rambo het actieheldenlandschap van tegenwoordig zal opschudden? Wellicht niet. Maar het neemt niet weg dat het een goede portie hersenloos kijkplezier kan zijn.