Ondanks plunderingen en brandstichting viert de oudste oorkonde van ons land 1.200e verjaardag
De oudste oorkonde die in ons land bewaard wordt bestaat vandaag 1.200 jaar. Het gaat om een document van keizer Lodewijk de Vrome, dat in handen is van het Rijksarchief. Uit het jaar 819 komt het perkament, dat was bestemd voor de Sint-Baafsabdij in Gent. "En dat is bijzonder, want de oorkonde heeft heel wat bedreigingen overwonnen", zegt Annelies Somers van het Rijksarchief aan VRT NWS.
Lodewijk de Vrome is de afzender van het document. Hij was op het moment van uitgave, in 819, keizer van het Roomse Rijk, dat toen een groot deel van het tegenwoordige Europa besloeg (van Hamburg in het Noorden tot Barcelona in het Zuiden).
Lodewijk stuurde de oorkonde aan Einhard, zijn trouwe medewerker van de Sint-Baafsabdij in Gent. Lodewijk liet iemand in Aken, destijds het centrum van het Roomse Rijk, met een veer in het Latijn op het perkament schrijven, dat is een dierenhuid en dus heel sterk en duurzaam.
De bewuste oorkonde (de tekst loopt onder de foto door)
Wederdienst
Nu we zeker weten wie de afzender en ontvanger zijn van de tekst op perkament, blijft de vraag over wat er precies in staat. In de tekst maakt Lodewijk de Vrome duidelijk dat de Sint-Baafsabdij in Gent immuniteit ontving. Dat betekende dat er werd vastgelegd dat de abdij in haar eigen gebied onder meer boetes mocht uitschrijven en misdrijven kon bestraffen.
Lodewijk bood de abdij hiermee extra rechten en vrijheden. Maar dat deed hij niet voor niets. De abdij moest hem, in ruil voor de privileges, beloven te bidden voor de keizer en geschenken te geven. Daardoor wist Lodewijk veel abdijen aan zich te binden, waardoor zijn keizerrijk een sterkere positie kreeg.
Interessant stukje collectie
Het is het oudste document dat in ons land bewaard bleef en dus tijd voor een feestje, vindt Annelies Somers van het Rijksarchief. "Voor ons is dit jubileum ook een mooie gelegenheid om met een heel interessant stukje collectie naar buiten te komen. Voor de Belgische geschiedenis is dit heel erg belangrijk."
Voor de Belgische geschiedenis is dit heel erg belangrijk
Slechts een beperkt aantal stukken zijn in zo’n goede staat als dit document, zegt Somers. "De abdij had er ook belang bij om dit document zo goed te bewaren, omdat hun voorrechten er in opgesteld stonden. De abdij heeft zich altijd op dit document kunnen beroepen, dus het moest en zou intact blijven."
Lodewijk de Vrome (de tekst loopt onder de foto door)
Plunderingen en brandstichting
Er waren in het verleden grote bedreigingen waardoor het document vernietigd kon worden. "Tot twee keer toe hebben de Vikingen de bewuste abdij geplunderd, in 851 is de abdij ook in brand gestoken. De monniken zijn toen gevlucht en namen alle belangrijke relikwieën en archiefstukken mee." Des te bijzonder is het dat deze oorkonde al 1200 jaar lang bewaard is gebleven.
De abdij had er belang bij om dit document zo goed te bewaren
Het Rijksarchief heeft het document aan Stadsmuseum Gent, STAM, ter beschikking gesteld om het aan het grote publiek te laten zien. "Maar niet voor eeuwig", zegt Somers er al bij. "Want als er te veel licht op het document schijnt, kan de inkt vervagen. Dat zou bijzonder jammer zijn, dus permanent komt het er niet te liggen." En dus moet u er snel bij zijn als u de oorkonde wilt bewonderen. Tot en met september is het in het museum te zien, daarna wordt het weer in het donker opgeborgen.